Page 70 - Hekimce Bakış Dergisi 97. Sayı

korkmuyor musunuz’ meslektaşıyla birlikte torpidoyla
diye sorduğundan Gelibolu Yarımadası’na ayak basan
bahseder. Ayrıca ZEMBRZUSKA, 13 gün boyunca bomba
etraftaki iki farklı ve havan mermileri yağmuru altında
karargahtan bahseder. Çanakkale Cephesi’ni bütün yönleriyle,
Birisi Alman, diğerinin kadına özgü bir duyarlık ve yaklaşımla
gazetesine iletmeyi başarır. Bu arada
ise Türk geleneklerine
FROTMAN uygun karargahlar daha Sofya’dan bildiği Anafartalar Grubu
olduğunu söyler,”
Komutanı Miralay Mustafa Kemal Bey’i
de karargâhında ziyaret eder. İstanbul
Wanda ZEMBRZUSKA, ve Çanakkale Cephesi’nden gazetesine
19. yüzyıl ortalarında gönderdiği ve eşsiz bir kaynak niteliği
Osmanlı’ya sığınan taşıyan ZEMBRZUSKA’ nın “Muhabirimiz
Dr. Gönül MALAT | gonulmalat@hotmail.com Leh asıllı bir ailede ve Çanakkale’den bildiriyor” isimli kitabı,
Sofya’da dünyaya gelir. Türkçeye Prof. Dr. Hüseyin Mevsim
hekimcebakis.org
Balkan Savaşları ve tarafından kazandırılır (2019)
Birinci Dünya Savaşını
YANGIN YERi sıcağı sıcağına Halide Edip ADIVAR (1884-1964), için
cephelerden takip yarı savaş muhabiri diyebiliriz sanırım.
MiMOZALARI I eden tek kadın savaş Başta edebiyata düşkünlüğü ve yeteneği
muhabiri olmasıyla
sayesinde, çok iyi bildiği İngilizce
ünlenen Bulgar ve Fransızca’ dan Türkçeye çeviriler
KADIN SAVAŞ MUHABiRLERi gazeteci, 1915’in yapar. İngiliz ve Fransız edebiyatının
kavurucu temmuz birçok başyapıtını Türkçeye kazandırır.
Ülkü TAMER’ in çevirdiği, Yevgeni “Pozitif ayrımcılık mı?” diye sorarsanız iletilmiş İngiliz gazetelerine. Başta hain sıcağında, Sofya’da Gazetecilik serüveni, Tevfik FİKRET ve
YEVTİŞENKO’ nun “Öldürme Özgürlüğü” yanıtım; “Asla” olacak. Pozitif ayrımcılık, ilan edilse de doğru haberler verdiği Wanda ZEMBRZUSKA’ nın, 19 Ağustos çıkan Utro Gazetesi adına, imzalanması Hüseyin Cahit YALÇIN’ ın kurduğu Tanin
şiirinden birkaç dizeyle başlayalım yangın zaten baştan eşitlikçi yaklaşımı reddeden anlaşılınca, tarafsız savaş muhabirliğinin 1915’te savaşları takip etmek için gündemde olan Osmanlı Bulgar Hudut gazetesine yazmak için başvuruda
yerinin mimozalarını anlatmaya. bir durum! ne kadar önemli olduğunu da kanıtlamış. Osmanlı Genel Karargahı’ ndan izin Tashihi Anlaşması görüşmelerini aktarmak bulunmasıyla başlar. 1908 yılında,
talep ettiği anlaşılır. O zaman henüz 24 üzere trenle İstanbul’a gelir. Burada özellikle kadın hakları üzerine yazmak için
Bu girizgahtan sonra yine kadınlardan Kadın savaş muhabirlerine gelirsek, ilk yaşında olan Bulgar gazeteci, Romence, kaldığı yaklaşık bir ay boyunca Çanakkale Tanin gazetesinin yazarları arasındadır.
Urbası kurşunlarla lime lime söz açacağız doğal olarak. Dünyadaki akla gelen Martha GELHORN’ dur genelde Fransızca, Bulgarca ve Almanca biliyordur. Cephesine gitmenin yollarını aradığı Ancak tam adını kullanmak yerine, “Halide
Özgürlük Anıtı, ey sen en zor mesleklerden biri olan savaş ama ondan önce Wanda ZEMBRZUSKA Cephedeki ilk haberini ise Otro gazetesine sırada, payitahtın genel atmosferini, SALİH” adı ile yazar yazılarını. 19 Mayıs
O kadın, o ana yüreğinle muhabirliğinden ve kadın savaş (1889-1945) gelir. Osmanlı arşivlerinde 2 Eylül 1915’te ulaştırır,” Osmanlı Müslüman ve Hıristiyan sakinlerinin ne 1919’da kadın hatiplerin de konuşmacı
Kaldır başını ölümlerden muhabirlerinin; yangın yerinde, nasıl Çanakkale Savaşları’nı araştıran 18 arşivlerinden Bulgar gazetecinin olduğu Asri Kadınlar
Aç ağzını, yum gözünü doğrulara ve gerçeklere açan mimozalar Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Öğretim Üyesi 13 günlük cephe serüveninde Birliği’nin düzenlediği ilk
Toptan lanetle bu olduklarını anlamaya çalışacağız. Ahmet ESENKAYA, araştırmalarının 5 haberinin bulduğunu belirten açık hava mitingi olan Fatih
Kahrolası öldürme özgürlüğünü İnsan eliyle oluşmuş yıkımların (Öldürme sonucunda kayıtlarda Bulgar gazeteci ESENKAYA şöyle devam eder, Mitingi’ de, kürsüye çıkan
özgürlüğünün) en başında savaşlar Wanda ZEMBRZUSKA’ nın, Çanakkale “Bunların ilkinde, İstanbul’dan ilk konuşmacı da yine Halide
geliyor hepimizin bildiği gibi. Bu yıkımları cephesinde görev yapan tek kadın çıkıp Tekirdağ’a kadar olan EDİP’ tir. 23 Mayıs 1919’da
Hekimce Bakış dergimizin “Frotman” (savaşların felakete götüren sonuçlarını) gazeteci olduğunu belirtir. Şöyle devam yolculuğundan bahseder. Bir Sultanahmet Meydanı’nda,
köşesinde, genellikle kadına dair konular yazmak tarih araştırmacılarının işi! eder “İngilizler, Çanakkale cephesi torpido botuna bindiklerini belirtir. İstanbul’un işgaline karşı
işlemeyi, kadınların başarılarından Savaşların nedenleri ve sonuçlarıyla ilgili açıldıktan sonra, I. paylaşım savaşında Tekirdağ’da mola verdiklerinde, ünlü konuşmayı yapan da…
söz etmeyi ve kadınların başarılarını cilt cilt kitaplar yazılmış ve yazılmaya diğer cephelerde belirgin bir yavaşlama, cepheye yiyecek götüren Başta Amerikan mandasını
sürekli gündemde tutmaya çalışıyorum. da devam ediyor. Bulunan yeni belgeler hatta bekleme süreci başlatır. Çünkü deniz araçlarının tamamen savunsa da, sonradan
İtiraf etmeliyim ki; eşitlikçi bakışta, bu vs ile gerçekleri gün yüzüne çıkarmayı Çanakkale’de İngilizler kazanırsa, ki bakliyat, kavun ve karpuz yüklü milli mücadelede birçok
yapmak istediğim çok doğru sayılmaz. tarih araştırmacılarına bırakarak, bizlere ümitleri tamamen odur, hemen İstanbul’u olduğunu gördüğü bilgilerine sorumluluk üstlenir. Milli
Ama bir o kadar gerekli. Çünkü kadın savaş ve çatışma alanlarından haberleri işgal edip Mayıs ayında Almanlar’ a karşı yer verir. Karargah izlenimlerini mücadeleye katılmak için
başarılarını yazmazsak, her alanda ulaştırmak için ölümü göze alan kadın güçlü bir taarruzla Almanlar’ ı yenilgiye anlatan bir diğer haberinde ise, Anadolu’ ya Yunus NADİ
var olduklarını gündemde tutmazsak, savaş muhabirlerinin doğru, tarafsız ve uğratarak, savaşı en geç Haziran 1915’de karargaha yaklaşırken bir uçak ile birlikte geçerken, halkı
eşitlikçi yaklaşımlardan uzaklaşacağımıza gerçek habercilik için nasıl da özveriyle tamamlamayı planlarlar. Türkler’ in hem bombardımanı ile karşılaştıklarını, daha çok bilgilendirmenin
inanıyorum. Bilim insanı, iş insanı, vs. çalıştıklarına bakalım. 18 Mart deniz, hem de sonrasında kara ancak ciddi anlamda bir panik gerekliliği üzerine konuşurlar
insan yalnızca ve yalnızca insan olarak muhaberelerinde ki başarıları sonucunda, yaşamadıklarından bahseder. 5. ve bir haber ajansı kurma
bakılmaya başlandığında belki artık Önce savaş muhabirliğinin nasıl olup da bu planın hayata geçirilmesi mümkün Ordu karargahının toprak üstünde fikri ortaya çıkar. Mustafa
kadına yönelik yazılar yazılmayabilir. Ne meslek haline dönüştüğünden açalım olmayınca, bütün devletler Gelibolu’da ne değil yeraltında olduğunun bilgisini de düşünüp hissettiğini haberlerinde aktarır Kemal de bu düşünceyi destekleyerek,
yazık ki bu, eşitlikçi yaklaşım çok yakın sözü. John BELL (1745-1831) ilk savaş oluyor diye 50’yi aşkın muhabiri bölgeye verir. Alman Paşa Liman VON SANDERS aynı zamanda. Sıhhi teşkilatlanma ve onay verir. Böylece Anadolu Ajansı kurulur.
bir gelecekte gerçekleşeceğe benzemiyor. bildirmeni XVIII. yüzyıl sonlarında Fransa, gönderir. Wanda ZEMBRZUSKA da bu ile yaptığı konuşmaya ilişkin haberlerinde hastanelerin durumuyla ilgili nesnel Halide, Ankara’da, (Kalaba) şimdiki
Umarım bu yaklaşımı göreceğimiz günler İngiltere’ye savaş açınca cepheden en gazete muhabirlerinden biri. Bulgaristan’ın ise SANDERS ‘in kendisine, ‘Cephede tek gözlem ve tespitlerde bulunur. Keçiören’deki A.A. karargahında görev alır.
yakınlaşır. doğru haberler John BELL tarafından Otro Gazetesi’nin muhabiri. Kayıtlara göre kadın muhabir olarak görev yapmaktan Daha sonra yabancı üç gazeteci Ajansın kurulumu için çalışmalar başlatır.

70 Hekimce Bakış Hekimce Bakış 71