Page 62 - Hekimce Bakış Dergisi 87. Sayı

DoÇ. DR. ERTUĞRUL AKSoY aksoy@uludag.edu.tr
www.hekimcebakis.org

ANAVATANINDA Türkiye bulunduğu coğrafya itibarıyla tarımsal

TALANIN, açıdan şanslı ülkelerden birisidir. Pek çok bitkinin
anavatanı Anadolu topraklarıdır. Bunlardan bir
tanesi de zeytin bitkisidir. Oleacea familyasının bir
YAĞMANIN üyesi olan zeytinin (Olea europaea L.) anavatanı,

Güneydoğu Anadolu Bölgesini de içine Alan Yukarı
KISKACINDA Mezopotomya ve Güney ön Asya’dır. Mardin, Hatay,
Suriye, Filistin ve Kıbrıs adasını içine alan bölge
zeytin bitkisinin anavatanı olarak kabul edilmekle
BiR AGAÇ birlikte Zeytin ağacının kökeni ve Zeytinin tarihçesi

hakkında hiç kimse kesin bir bilgiye sahip değildir.
ZEYTiN Arkeolog ve paleo-botanikçiler yapmış oldukları
araştırmalarda Akdeniz havzasında birçok değişik
bölgede yabani zeytin verilerine rastlamışlardır.

zeytinin Tarihi: Akdeniz Uygarlığının ikinci kol ile birleşmiş ve böylece Yunanistan’da zeytinin MÖ
sembolü olan zeytinin tarımsal Akdeniz’ in tüm güney kıyılarına 1.500 yılında önemli bir ticari
anlamda ilk kullanımına ilişkin yayılmıştır. meta olduğunu gösteren
verilere ise Doğu Akdeniz’de Suriye verilere rastlanmış olup, Firavun
sınırları içerisinde rastlanmıştır ve Bir üçüncü kol da Irak ve İran Tutankaon’un mezarında bulunan
tarihi MÖ 6.000 yılına dayanmaktadır. üzerinden Afganistan ve Pakistan’ zeytinyağı ise MÖ 1325 tarihlidir.
Veriler zeytinin buradan üç koldan a kadar ilerlemiştir. XVI. Yüzyılda Veriler bu tarihlerde zeytinyağının
dünyaya yayıldığını göstermektedir. İspanyollar tarafından Güney ve sadece yemeklik olarak kullanımının
Kuzey Amerika’ ya götürülmesi yanı sıra dinsel, sağlık ve yakıt gibi
Son yıllardaki çalışmalarda Hatay, ile zeytinin dünyadaki yayılışı çok değişik amaçlar için kullanıldığını
Kahramanmaraş ve Mardin şeridinde tamamlanmıştır. göstermektedir. zeytinin Avrupa’ya
zeytin ağacının en alt türüne yayılmasında Romalılar, zeytinyağı
rastlanılmış olması bu yargıyı Diğer bir görüşe göre ise zeytinin kültürünün yayılmasında ise Giritliler
kesinleştirmektedir. Güneydoğu atası ve çıkış noktası “Olea etkin rol oynamıştır.
Anadolu’ da ilk yerleşimini Chrysophylla dır” Her daim yeşil olan
tamamlayan zeytin, Batı Anadolu’ ve dallarını dökmeyen yüksekliği 2 ila Gerçek olan şu ki her uygarlığın
ya ve oradan da Ege adaları yolu ile 15 metre arasında değişen yabani bir zeytin ağacına ve tarihsel gelişimine
Yunanistan, İtalya, Fransa ve İspanya’ zeytin ağacı türüdür. Bu tür Güney ilişkin kendi hikayeleri bulunmaktadır.
ya kadar uzanmıştır. Sicilya yolu Afrika’dan Orta Afrika’ya oradan Mısır Kesin olan bir şey var ki zeytin
ile Kuzey Afrika’ ya sıçrayan zeytin, ve Orta doğuya Pakistan ve Hindistan tanrının insanlara bir armağanı
Güneydoğu Anadolu’ dan çıkarak üzerinden Çine kadar ulaşmıştır. olup Akdeniz uygarlığının temel
Suriye ve Mısır üzerinden ilerleyen sembolüdür.

70 Aralık 2014