Page 64 - Hekimce Bakış Dergisi 87. Sayı

Cumhuriyet tarihi boyunca zeytin ve zeytinyağı Ulusal zeytin Konseyi verilerine göre Türkiye yaklaşık
sektörünü geliştirmek için sarf edilen çabaların bir sonucu 400 bin tonluk sofralık zeytin üretimiyle İspanya’nın
olarak ülkemizdeki zeytin ağacı sayısı günümüzde 167 ardından ikinci sırada yer almaktadır. Dünya sofralık
milyon adete ulaşmıştır (Tablo 1). zeytin üretiminin yaklaşık %20’lik bölümünü sağlayan
ülkemiz, yaklaşık 300 bin tonluk tüketimiyle de dünya
Tablo 1. Ülkemiz Zeytin Ağacı Sayısı (000 adet) lideri konumundadır.
1990 2000 2010 2011 2012 2013
Sofralık 80.600 89.200 111.398 117.941 120.820 129.161 Ülkemiz zeytinyağı üretiminde de dünyanın önemli
ülkeleri arasında yer almaktadır. Türkiye yaklaşık 190 bin
Yağlık 5.960 8.570 45.758 37.486 37.084 37.869 tonluk zeytinyağı üretimi ile dünya sıralamasında İspanya,
TOPLAM 86.560 97.770 157.156 155.427 157.904 167.030 İtalya ve Yunanistan’ın ardından dördüncü sırada yer
almaktadır. Türkiye dünya zeytinyağı üretiminin yaklaşık
Kaynak :TUİK % 6’lık bölümünü gerçekleştirmektedir. zeytinyağı
üretimindeki önemli artış tüketimimize de olumlu yönde
yansımıştır. Tüketimimiz 2005 yılından günümüze
Ege, Marmara, Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu
Bölgeleri önemli zeytin üreticisi bölgeler olup zeytin yaklaşık %80 oranında artış göstererek 150-160 bin ton
ağaçlarının %97’si İzmir, Balıkesir, Çanakkale, Bursa, seviyelerine yükseldi. Türkiye zeytinyağı tüketiminde de
Manisa, Aydın, Muğla, Adana, Antalya, Gaziantep, Hatay, İtalya, İspanya, ABD ve Yunanistan’ın ardından beşinci
Kilis, Mersin, Osmaniye, Kahramanmaraş ve Şanlıurfa’da sırada yer aldı.
bulunmaktadır. zeytinlik alanlarımız özellikle 2005 yılı zeytinyağı üretim ve tüketimimize paralel olarak
sonrasında %25 gibi hızlı bir artış oranıyla 806 bin hektara ülkemizde kişi başına zeytinyağı tüketimi de 2005 yılı
ulaşmıştır (Tablo 2). Bu zeytinlik alan genişliği ile ülkemiz sonrası süreçte yaklaşık 1 kilogramdan 2 kilograma artış
İspanya, Tunus, İtalya, Fas ve Yunanistan’ın ardından gösterdi. Türkiye 30 bin tonluk zeytinyağı ihracatıyla
altıncı sırada yer almaktadır. İtalya, İspanya ve Tunus’un ardından dördüncü sırayı
Tablo 2. Zeytinlik Alan Genişliği (000 ha) almaktadır. TÜİK’in verilerine göre 2013 yılı itibarıyla 295
ÜLKE 1990 2000 2010 2012 milyon dolar ihracat geliri elde edilmiştir. Sektörün 2023
yılı zeytinyağı ihracat hedefi 700 bin tondur.
İspanya 2.064 2.300 2.475 2.428
Tunus 1.392 1.460 1.689 1.800 Ancak bütün bu gelişmelere rağmen üretim, girdi ve
pazar odaklı bir destekleme politikası uygulanmadığı
İtalya 1.134 1.107 1.191 1.125
için tarımsal üretimin diğer dallarında olduğu gibi verilen
Fas 365 415 830 968
destekler üretim maliyetlerini karşılamaktan uzak kalmış
Yunanistan 691 709 834 934 tarımsal üretimle uğraşan tüm üreticiler gibi zeytin
Türkiye 537 543 743 806 üreticileri de yoksullaşmış, tarımsal üretimden vazgeçme
Dünya 7.410 7.657 9.771 10.201 aşamasına gelmişlerdir.
Kaynak:FAO

Ülkemizin zeytin ağacı sayısındaki artışa paralel olarak ZEYTİNCİLİKTE YASAL SÜREÇLER
zeytin üretimimizde de önemli miktarda artış sağlanmış
ve TÜİK verilerine göre zeytin üretimimiz 2013 yılı 1939 - 1996 Yılları: Cumhuriyet sonrası ülkemizde tarımın
itibarıyla yaklaşık 1,7 milyon ton olarak gerçekleşmiştir en önemli faaliyet alanlarından biri zeytincilik olmuştur.
(Tablo 3). Ülkemizde üretilen zeytinin yaklaşık %30’luk Atatürk’ün 1929 yılında Yalova bölgesine yaptığı bir
bölümü sofralık olarak tüketilirken, yaklaşık %70’lik gezide zeytinciliğe gereken önemin verilmesine yönelik
bölümü yağlığa ayrılmaktadır. Türkiye zeytin üretiminde direktifleri ile ülkemizde zeytincilik seferberliği başlatıldı.
İspanya, İtalya ve Yunanistan’ın ardından dünyada Bu kapsamda zeytincilik konusunda araştırmalar yapmak
dördüncü sırada yer almakta ve dünya zeytin üretiminin üzere 1937 yılında Bornova zeytincilik Araştırma Enstitüsü
yaklaşık %10’luk bölümünü karşılamaktadır. kuruldu.
1939 yılında ise 3573 sayılı “zeytinciliğin Islahı ve
Tablo 3. Ülkemiz Zeytin Üretimi (000 ton)
Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanun” yürürlüğe
2000-2009 2010 2011 2012 2013 koyuldu. Bu kanunla zeytin ülkemizde bir kanuna sahip
Sofralık 431 375 550 480 390 tek bitki olmuştur. Yurt dışında eğitim görmüş uzmanlar
Yağlık 914 1.040 1.200 1.340 1.286 tarafından yeni, bakımlı, sağlıklı ve verimli bahçeler
tesis edilip, sofralık zeytin ve zeytinyağı işleme tesisleri
TOPLAM 1.345 1.415 1.750 1.820 1.676
kuruldu. Atılan bu adımlarla ülkemizde zeytincilik büyük
Kaynak :TUİK bir hızla gelişme sürecine girdi.

72 Aralık 2014