Page 61 - Hekimce Bakış Dergisi 78. Sayı

P. 61

59 rapor

tiksinmeyi yeni ö¤reniyoruz. Çünkü huzursuzluk hissi , rahats›z edici sa¤lanamam›ﬂt›r. Say›lan bu sa¤l›k
her ne kadar romanlara do¤rudan koku alg›lama; gözde, burunda, sorunlar›n›n toplam maliyetinin
konu olmam›ﬂsa da sigaraya karﬂ›, bo¤azda yanma duygusu, kuru GSYH (Gayrisafi Yurtiçi Has›la)
40 y›ll›k t›p araﬂt›rmalar› ile öksürük, larenjit, farenjit, bronﬂit, içindeki pay›, 1990'da %0,12; 1993
desteklenen büyük bir devasa bir ast›m, sinüzit, anemi, allerji, pnömoni y›l›nda ise %0,08 olmuﬂtur .”. Bir
reklâm, yasa ve iktidar desteklenmiﬂ ve kanser gibi hastal›klarda art›ﬂ; baﬂka kaynakta Dünya Sa¤l›k
bir tüketici iste¤i var, ama pek çok depresif ruh hali, baﬂa¤r›s› ve Örgütü verilerine göre Türkiye y›ll›k
roman, öykü ve filmin kahraman› iﬂtahs›zl›k gibi belirgin veya örtülü 21 bin 300 ölüm ile ülkeler hava
kanser hastal›¤› ile tan›ﬂm›ﬂ olsa belirtiler veren sa¤l›k etkileri görülür. kirlili¤ine ba¤l› ölüm s›ralamas›nda
bile henüz konusu veya kahraman› Bu yaz›n›n amac›, aras›nda bilim en çok ölüm görülen ilk 14’üncü
do¤rudan hava kirlili¤i ve ona ba¤l› insanlar›n›n da bulundu¤u siz s›rada yer al›yor. Artan hava
hastal›klardan ac› çekenler olan meslektaﬂlar›m›z arac›l›¤› ile kirlili¤ine ba¤l› artmas› beklenen bu
(örn. 1952’de 4000 kiﬂinin öldü¤ü kentlerde ya da k›rsal kesimde ve rakam Türkiye’de bir y›lda yaﬂam›n›
günlerce süren Londra smog ve ilçelerimizde kirletici sanayi kaybedenlerin yaklaﬂ›k %10’udur .
inversiyonunun) klâsik denebilecek tesislerinin yak›n›nda yaﬂayan tüm
bir edebiyat eseri yoktur ve bol halk›m›za hava kirlili¤indeki ‘sahte ‹ç ve d›ﬂ ortamlardaki soludu¤umuz
ödüllü çok fazla film çevrilmemiﬂtir. negatif’ sonucu yani hava kirlili¤i havan›n do¤al bileﬂiminin d›ﬂ›nda
var olmas›na ra¤men (k›rsal bir kirlilik olup olmad›¤› sürekli
Oysa, insan ve hayvan salg›s›ndaki bölgelerde ve ilçelerde) yap›lmayan ölçülmelidir. Ac›kl› olan “Neyin”
mikroplar›n neden oldu¤u ya da yap›lsa da “kenti temsil ölçülece¤idir. “18 milyondan fazla
hastal›klara göre daha geç ortaya etmeyen ve kirlilik etkenlerini büyük sentetik kimyasal maddenin
ç›ksalar ve henüz sanat eserlerine ço¤unlu¤unu içermeyen”, ‘dostlar %0,5’inden az› (muhtemelen
konu olmam›ﬂ olsalar bile havay› al›ﬂveriﬂte görsün’ ﬂeklindeki ‘-miﬂ 50.000-100.000 aras›nda)
kirleten bu gazlar›n zararl› sonuçlar› gibi’ ölçümlerle k›ﬂ›n kal›n bir yorgan gerçekten ticari olarak
da ölüm say›m›z›n %10’u kadar gibi kentlerimizin üstünü örten, ama kullan›lmaktad›r. Bunlar›n büyük
beklenen ömür süresini k›salt›r. asl›nda y›l boyu var olan hava kirlili¤i ço¤unlu¤u organik maddelerdir ”.
Üstelik ço¤u kez ilac› olmayan ve yata¤›n›n nas›l ‘yok’ gösterildi¤ini; Do¤al ya da yapay kimyasal
hatta ölümcül olabilen kanser ve delillerinin nas›l karart›ld›¤›n›, maddelerden ticari kullan›mda olan
ast›m krizi gibi yaﬂam›n kalitesini sonuçta hava kirlili¤i gerçe¤inin (yani hayat›m›zda yüz yüze
azaltan hastal›klara yol açacak bizlerden nas›l sakland›¤›n› geldi¤imiz) yaklaﬂ›k 50 -100 bini
kadar a¤›r ve korkutucudur. anlatmakt›r . Yaln›z ﬂu kadar›n› aﬂk›n›n›n yanmas› veya gazlaﬂmas›
söyleyelim ki ne kadar karart›lsa da ile ço¤u zaman burnumuz ve
Sigaradaki t›bbi araﬂt›rma kan›tlar› örne¤in: S›n›rl› say›da olmakla yaﬂad›¤›m›z ve çal›ﬂt›¤›m›z yerlerin
kadar çok ve sadece koruyucu birlikte baz› araﬂt›rmalara göre: pencereleri hizas› ile ev ve fabrika
t›bb›n de¤il, tüm t›p sektörünün “1990-1996 y›llar› aras›nda bacalar› yüksekli¤i aras›na da¤›lan
deste¤ine sahip olmasa ya da Türkiye’nin büyük kentlerinde veya atmosfere da¤›lan (Çernobil
(veba, tifüs gibi) ordular›n savaﬂ yaﬂayan 15 milyon kiﬂi Dünya Sa¤l›k ve çok yak›ndaki Japonya’daki
kaybetmesine yol açma(d›¤› san›l)sa Örgütü’nün (DSÖ) standartlar›n›n nükleer santral felaketinde v.b.
bile, asl›nda hava kirlili¤i araﬂt›rma üzerinde PM ve S02’ye maruz oldu¤u gibi kimi zaman s›n›rötesi
kan›tlar› da yeterincedir. Hava kalm›ﬂt›r. 1993 y›l›ndaki araﬂt›rma de olabilen) bu maddelerin ne
kirlili¤i; içinde bulundurdu¤u ve verilerine göre söz konusu iki kirlilikte oldu¤unun, hangisinin nerede
neler oldu¤u hiçbir zaman tam DSÖ standartlar› tutturulamad›¤› için (soludu¤umuz yerin yak›n›nda m›
bilinemeyen zararl› etkenlerin 3.310 kiﬂinin yaﬂam› kurtar›lamam›ﬂ; uza¤›nda m›) yak›ld›¤›n›n; yak›n ve
karmaﬂ›k etki(leﬂim)leri nedeniyle solunum yollar› rahats›zl›klar› uzak kavramlar›n›n gazlar ve
di¤er bütün hastal›klar›n daha erken nedeniyle hastanelere 5.490 meteorolojik olaylar›n özellikleri
baﬂlamas›na, daha gürültülü baﬂvuru; acil müdahale gerektiren nedeniyle bilinmeyen, çok de¤iﬂken,
seyretmesine, yavaﬂ iyileﬂmesine 112.100 civar›ndaki olgu say›s› yaﬂa ve cinse göre göreceli ve
veya iyileﬂmemesine neden olur . azalt›lamam›ﬂ; hastal›k ve ast›m krizi burnumuzun dibi ila 100 km
Hava kirleticileri akci¤er, gibi nedenlerle yurttaﬂlar›n günlük çap›ndaki çevremizde oldu¤unu
kardiyovasküler ve davran›ﬂ etkinliklerinin zorunlu olarak bilmek iﬂi daha zorlaﬂt›r›r.
nörolojisi fonksiyonlar›nda kay›plar s›n›rland›¤› gün/kiﬂi say›s› 6,85 Okyanus havas›nda kirlilik 1 birim
veya bozukluklar ve hastal›k ve ölüm milyon gün/kiﬂi oran›ndan aﬂa¤› ise, k›rsal kesimde 10, kasabada
h›zlar›nda belirgin art›ﬂlar yaparlar. indirilememiﬂ ve 1-12 yaﬂ 35 kentte 150 birimdir. ‹stanbul-
Ortam havas›ndaki birden fazla grubundan çocuklarda rastlanan Bursa gibi megapollerde
kirleticiye ba¤l› olarak: Kiﬂiden kiﬂiye solunum yolu rahats›zl›¤› kilometrekareye ayda 50-100 ton
de¤iﬂen ﬂiddette rahats›zl›k- vakalar›nda y›lda 73 bin azalma kurum ya¤ar.

56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66