Page 70 - Hekimce Bakış Dergisi 88. Sayı

iç kontrol gelişimi küçük yaşlardan itibaren öğrenme kaynağında “engellemelerden” doğan gerginlik söz
ile oluşur. Çocuğun “doğru ve yanlışı” kavrayarak gü- konusudur ve tehdidin getirdiği zararı başka bir yöne
dülerini kontrol ederek büyümesi gerekir. yani vicdan çevirerek yaşamı sürdürmek gibi biyolojik bir işleve
(ahlak ) gelişimi. vicdan “iç kontrol” gelişimidir. itaate hizmet eder der.
yönelik cezalandırıcı ana-baba davranışı özellikle de Öç alıcı şiddet; öç alma dürtüsü topluluğun veya
fiziksel ceza (dayak) çocukta ve ergende iç kontrol bireyin güçlülüğü ve yaratıcılığı ile ters orantılıdır.
gelişimini desteklemez. Çünkü kontrol dışarıdadır. Güçsüzlerin; zarar görerek yıkılmışlarsa, kendilerine
Çocuk kendi iç kontrolü sonucu doğru davranmak saygılarını onarmak için başvurdukları “göze göz dişe
yerine, otorite tarafından cezalandırılmamak için diş” kuralını işletmektir bu şiddet türü. ekonomik ve
doğru davranır, davranışının gerçekten doğru olup kültürel geri toplumlarda, öç alma duygusunun çok
olmadığını kavradığından değil. otorite ortadan kal- güçlü olduğu görülür. Bu nedenle yoksulluk ve kültü-
kınca veya etrafta onu cezalandıracak kimse olma- rel az gelişmişlik ( neoliberal politikalar sonucu top-
yınca yine yanlış davranacaktır. Çünkü doğru davra- lumun giderek yoksullaşması, gelir dağılımındaki en
nışı iç kontrol sonucu oluşmamış “doğru”yu kendine alt ve en üst grup arasındaki uçurum ve çok uluslu
mal etmemiştir.
şirketlerin kar maksimizasyonu için karın tokluğuna
ülkemizde aile yapısı gelenekler vb. sonucu, fiziksel işçilerin çalıştırılması diye okuyun) bu şiddet türünü
ceza ile büyüyen çocuklarda, iç kontrol gelişimi ye- ortaya çıkarır. ülkemizde ki şiddet olaylarının çoğu
tersiz kaldığından, öfkelendiğinde saldırganlaşıyor, ne yazık ki ekonomik ve kültürel yoksullaştırılmışlık-
çok sıkı dış kontrol varlığı, iç kontrolün gelişmesini tan kaynaklanmaktadır.
gereksiz kıldığı için vicdan (ahlak) gelişimi olmamış diğer iki şiddet türünü irdelemeyeceğim yazıyı çok
erişkin bireylerle karşı karşıya kalıyoruz.
uzatmamak için.
ünlü ruh bilimci erich fromm, yazdığı “ SevGinin Bu kitabı okuduktan sonra “BulaştırSam” isimli aşa-
ve şiddetin kaynağı” adlı kitapta insanın kurt mu? ğıdaki şiiri yazmıştım 3.4.1993’ te. Bakalım beğene-
yoksa kuzu mu? olduğunu irdelemiştir. kendisi ya- cek misiniz?
hudi asıllı bir alman olan fromm, ırkçılık zemininde
oluşan şiddet nedeniyle ülkesinden ayrılmak zorun-
da kalmış, aBd’ yerleşmiştir.
BulaŞTIrsam
kitabındaki şu yorum bana çok çarpıcı geliyor: “dikta-
törler kendi düzenlerini oluştururken insanların kuzu Diyorum ki,
olduğu fikrine dayanırlar. Hatta bu kuzu koyun olma Alsam başımı bu diyarlardan,
nedeniyle, kendi adlarına karar verecek önderlere
gereksinme duyarlar. Önderler de şuna içten inanır- Vursam tarlalara dağlara,
lar, acı da olsa ahlaksal bir görevi yerine getirmekte Bir omzumda kazma diğerinde kürek,
olduklarına, insanların omuzlarından sorumluluk ve Yoğrulsam toprakla,
özgürlük yükünü aldıklarına”
Neşe eksem aydınlık eksem
fromm, şiddeti dört ana başlıkta toplayarak neden
sonuç ilişkisini daha anlaşılabilir hale getirmiştir. Terler damlasa alnımdan
tepkisel şiddet, Öç alıcı şiddet, Ödünleyici şiddet, Yorgunluktan ayaklarım titrese,
kana susamışlık. Özgürlük eksem ve sevgi eksem,
tepkisel şiddetten; bir insanın kendisinin ya da baş- Baharı beklemeden
kasının yaşamını, özgürlüğünü onurunu ve malını
korumak için kullandığı şiddeti anlıyoruz diyor dr. Ertesi gün biçiversem sabırsızlıkla,
fromm. Bu şiddetin korkudan doğduğunu bu ne- Doldursam kocaman avuçlarıma,
denle en sık rastlanan şiddet türü olduğunu, yine bu Tepelerden dağlardan üflesem
nedenle de ölümün değil yaşamın hizmetinde, ama-
cının da yıkım değil koruma olduğunu belirtir. Bu Hiç görünmeden
şiddet bütünüyle akıl dışı tutkulardan değil, bir ölçü- Hafifçe dokunsam
de akla uygun hesaplardan doğar. tepkisel şiddetin
Bulaştırsam tüm insanlara
Hekimce Bakış 83
Alıntı: Şiddet önlenebilirmi? Reyhan Oskay’ın yazısı Cumhuriyet Bilim Teknik