Page 12 - Hekimce Bakış dergisi 92. Sayı

Gaz atık olarak; azot oksitler, karbon monoksit ve toz
emisyonları ile karışım ve vulkanizasyon sırasında oluşan
buhar ve gazlar oluşturmaktadır.
Lastik üretimi dalgalıda olsa giderek artmaktadır. Bu
nedenle fabrikaların yaşam alanları dışına kurulması,
kurulurken su kaynakları ve yeşil alanların dikkate
alınması zararı en az olan ham madde kullanılması,
teknoloji ile emisyonların düşürülmesi için hukuksal
yaptırımların yapılması gerekir.

Otomotiv Sanayi Çevre ve Sağlık: Türkiye ve
Kocaeli’nde Durum
Otomotiv ana sanayi işletmelerinin %66.7’si Marmara
Bölgesinde, yan sanayi işletmelerinin ise %85’i Marmara getirir. Toprağa dökülen atık yağlar, bitkileri tahrip
ve Ege Bölgelerinde bölgesel yoğunlaşma göstermektedir. ederek toprak ürünlerinin azalmasına, besin zincirinde
Kocaeli ise Türkiye’deki toplam motorlu taşıt üretiminin birikerek insanların zehirlenmesine neden olur. Otomotiv
2010 yılında %30.5’inden, 2015 yılında %33.26’sından sanayinden çevreye verilen gaz atıkları, karbon dioksit,
sorumludur. azot oksitler, uçucu organik bileşikler, partiküler madde ve
Bir motorlu taşıt üretiminde kullanılan ana maddelere ağır metaller olarak incelenebilir.
göz atıldığında %79 metallerin, %21 oranında metal Otomotiv sektöründe oluşan atık cinsi çok fazladır ve
dışı malzemelerin kullanıldığını görürüz. Çok çeşitli atıkların çevresel açıdan bırakacağı hasarların önlenmesi
hammadde girdisinin yanında yoğun bir şekilde elektrik için çevre mevzuatında yer alan tüm yönetmeliklerin
enerjisi ve su tüketimi de olmaktadır. uygulanması gerekmektedir. Düzgün yönetilmeyen
Farklı endüstriyel alan ürünlerinin birleştirilerek, yeni bir atıklar, çevre ve insan sağlığı açısından büyük sorunlar
ürünün oluşturulduğu üretim sürecinin aşamaları “pres, doğurabilmektedir. Hem atıklara direk maruziyetle hem de
kaynak, boya ve montaj” olmak üzere dört basamaktır. doğaya verilen tahribat sonucu indirek yolla insan sağlığı
Bu basamaklar süresince ve sonucunda ürünle beraber etkilenmektedir.
birçok katı, sıvı ve gaz atık ortaya çıkmaktadır. Otomobil ve Petrol Rafinerileri Çevre ve Sağlık: Türkiye Ve
hafif ticari taşıt üreten bir firma verisine göre 2014 yılında Kocaeli’nde Durum
üretilen motorlu taşıt başına 54.1 kg toplam atık üretimi Petrokimya sanayini Türkiye’deki durumuna bakılacak
gerçekleşmiştir ve bu miktarın 10.6 kg tehlikeli atıktır. olursa İzmit, İzmir, Kırıkkale ve Batman’da olmak üzere
2
2014 yılında üretilen bir motorlu taşıt başına 3.47 m su dört adet rafineri bulunmaktadır. İzmit rafinerisi 2013
2
kullanılmıştır ve motorlu taşıt başına 2.61 m atık su ortaya yılında 9.1 milyon ton ham petrol işlemiş, kapasitesinin
%85.2’sini kullanmıştır. Rafineride ana ürün olarak LPG,
nafta, benzin, jet yakıtı, gaz yağı, motorin, kalorifer yakıtı,
fuel-oil ve bitümden oluşan toplam 8.9 milyon ton
petrol ürünü üretilmiştir. Petrokimya sanayinde petrolün
işlenmesi için gerekli olan elektrik tüketimi aynı yıl Türkiye
genelinde kullanılan toplam elektrik enerjisinin yaklaşık
%5’ini oluşturmaktadır.
Petrokimya sanayinin neden olduğu kirlilik, petrolün
aranması ile başlayıp ürünlerin üretimine kadar geçen
bütün süreçle ilişkilidir. Sera etkisini arttırma, asit
yağmurları, düşük hava ve su kalitesi, yeraltı sularının
kirlenmesi, biyolojik çeşitliliğin azalması, ekosistemlere
zarar verme gibi zararlı çevresel etkilere sahiptir.
Petrokimya sanayinin çeşitli aşamalarında oluşan gaz
çıkmıştır. Gaz atıklar ise üretim aşamasında ortaya çıkan atıklardan olan partiküler madde, benzen ve nikel grup 1
gaz emisyonlar, partiküler madde, uçucu organik bileşikler karsinojen iken, kurşun grup 2A, ksilen ve tolüen grup 3
(UOB) ve toksik gazlar içermesi nedeniyle önemlidir. karsioejendir. Açığa çıkan diğer gaz atıklar karbondioksit,
Bu sektördeki potansiyel toprak kirleticileri “Cd, Cr, Cu, karbonmonoksit, azot oksit, kükürt dioksit vanadyum
Hg, Ni, Pb, Zn” olarak belirlenmiştir. Bunların dışında ise vücuttaki çeşitli sistemleri etkileyerek insan sağlığını
atık yağların da kirletici özellikleri olmasıyla birlikte, olumsuz yönde etkilemektedir. Sıvı atıklar yıkama suyunun
bir litre kullanılmış motor yağı, bir milyon litre suyu içinde bulunan atıklar olup kadmiyum, arsenik, krom, civa
kullanılamaz, beş milyon litre suyu içilemez duruma ve fenoldür.

12 Hekimce Bakış