Page 60 - Hekimce bakış 94. Sayı

Profilden verilmiş çift başlı kartallar, yıldız çinin bütün Türk Oturuşu olarak sanat tarihine geçen bağdaş kurmuş
yüzeyini kaplayacak şekilde yerleştirilmişlerdir. Kartalla- saraylı elinde nar tutarak kendinden emin bir ifade ile tas-
rın cepheden verilmiş gövdelerinde bir kartuş içerisinde vir edilmiştir. Çinilerdeki nar, haşhaş ve meyve dalı, hem
“es-sultan” ya da “el-muazzam” gibi sultanı temsil eden sonsuz hayatı hem de cenneti simgeliyordu. Has bahçe-
yazılar yer almaktadır. Genel olarak yanlardan birer bitki nin tüm hayvanlarının serbestçe dolaştığı sarayda her şey
ile çevrelenen çift başlı kartallar, çeşitli sembolik anlamlar mavinin sonsuz büyüsüne kapılmış, simgelerle ölümsüz-
taşımaktadırlar. Çeşitli dönemlerde arma ve totem olarak lüğe karışmıştı.
kullanılan “çift başlı kartal” figürüne; güç, iktidar, koru-
yucu ruh, soyluluk, bilgelik gibi birçok anlam yüklenmiş-
tir. Kubadabad Sarayı örneklerinde de gücü simgelediği
düşünülen çift başlı kartallar, gövdelerindeki armalarla da
muhtemelen Selçuklu Sultanını temsil etmektedirler.

Aslan, kuşkusuz bu çevrenin “mensubu” değil. Herhalde
sultanın gücünü simgelemek üzere karşımıza çıkıyor. Bu
görevin bilincindeymiş gibi şişkin göğsü ve kabarık yelesi
ile çini yüzeyinde gururla durmaktadır. Gövde, baş ve üç
ayağı, krem zemin üzerine mavi, kuyruk ve bir ön ayağı
mor ile renklendirilmiş; çevresi adeta figürü vurgulamak
için astarın krem rengiyle bırakılmış; kıvrık dallar, yarım
palmetlerden oluşan bir desenle çerçevelenmiştir.

Tarih boyunca saray çevrelerinde av, bir idman ve güç
gösterisi, dolayısıyla tüm anıtsal tasvirlerde en önemli
konulardan biriydi. Selçuklu sultanlarının da askeri spor-
la, cirit, polo, top, satranç oyunlarıyla ve av ile uğraştığı
anlaşılıyor. Av partileri, av aletleriyle hazırlanan ziyafetlerle
sona erer; içki, raks ve müzik bu ziyafetleri tamamlardı.

Aslan kralın gururlu yalnızlığına karşı, avcıların yardımcısı
köpek, yine her levhada tek başına olmakla birlikte, aslan
gibi şişinerek seyirciye değil de haber vermek ya da al-
mak için sahibine bakınıyor. Av eğlencelerinin en önemli
elemanı olduğu için yıldız biçimli çini levhalarda en çok
köpek figürü resmedilmiştir. Çeşitli bitkisel desenlerle be-
zenmiş yüzeylerde, hep aynı “poz” ile görünmektedirler:
Baş geriye dönük, ön ayaklardan birini göğsüne doğru
kaldırmış, arka ayaklardan biri öne adım atmış, kuyruk iki
arka ayak arasından öne kıvrılmıştır.
60 Hekimce Bakış