Page 61 - Hekimce bakış 94. Sayı

Kubad Abad çinilerini Sfenksler, olağanüstü güçleriyle sarayı düşmandan, kötü-
resimleyen ustalar, keçi lük ve hastalıklardan korumaktadır. Kubad Abad’da buna
figürünü coşkunlukla örnek olacak birçok çini bulunmuştur.
işlemişlerdir. Bunlar da
atlar gibi gerçekçi sa- Sfenks ’in gövdesi aslan, başı insandır; ayrıca kanatları
yılacak üslupta, atlayıp vardır. Dolgun yuvarlak yüz, badem göz, tek kaş, küçük
zıpladıkları durumda, ağız genel tiptir. Bazılarının yanak ve çenelerinde benler
doğala yakın resmedil- vardır. Kimi kısa, kimi uzun saçlıdır; tepelerinde çeşitli bi-
miştir. Kazı buluntula- çimlerde başlıklar bulunmaktadır.
rından birinde görülen
keçi tasviri, bunların en Siren (simurg, harpi ) başı insan, gövdesi kuş olarak
güzellerinden biridir. tasvir edilen bir yaratıktır. Olağanüstü güçlerini insanları
Krem renkli zemin üze- korumak için kullandığına inanılır. Orta Asya’da “Tuğrul”
rine siyah kıvrık dallar ve yapraklarla oluşan bezeme arası- da denen Kaf dağında yaşayan bu masal yaratığı, İslami
na yerleştirilen keçi, yüzeyde büyük yer tutmaktadır. Mor destanlarda çaresizlere yardıma koşan melek olarak yer
ve maviye boyanmıştır. Koşarken “meliyormuş” gibi ağzı tutmuştur.
açılmıştır.
Yazımı bitirirken bu güzel
sarayın mimarı ve baş nak-
kaşı Sadettin Köpek’e değin-
meden olmaz. Anadolu Sel-
çuklu tarihinde popüler bir
devlet adamı olan Sadettin
Köpek sanatı ile değil iktidar
hırsıyla anılır. İlk defa bir ter-
tiple Sultan I. Alâeddin Key-
kubad’ın zehirlenmesi ve ye-
Av hayvanları arasında tavşan önemli yer tutar. Bir kısmı rine oğlu Keyhüsrev’in tahta
kesilmiş bir yıldız çinide bir tavşanın başı ve boynu kal- çıkarılması olayında kendisi-
mış; gövdesi kesilen parça ile yok olmuştur. Yüz biçim- ni gösterir ve yeni sultanın
lenişi köpeği andırmakla birlikte, uzun kulakları tavşan yakın çevresi arasında, en ön
olduğunu kanıtlamaktadır. Çinilerden birinde, hareket ha- safta yer alır.
linde gösterilen tavşan figürünün gövdesinde tüyleri ima
eden çizgiler bulunmaktadır. Bazı çinilerde de, ellerinde 1237 yılında Anadolu Selçuklu Sultanı I. Alâeddin Keyku-
veya kucaklarında ziyafet için tavşan veya gazel taşıyan bad, iktidarının en güçlü zamanında oğlu İzzeddin Kılıç
hizmetkârlar görülmektedir. Arslan’ı veliaht ilan ettiği şölende, şüpheli bir şekilde, ye-
diği kuş etinden zehirlenerek ölür. Bu sırada emir-i şikar
yani sultanın av hayvanları sorumlusu Sadettin Köpektir.
Sultanın tayinin de Sadeddin Köpek ve diğer emirlerin
gayretiyle II. Gıyaseddin Keyhüsrev 16 yaşında Selçuk-
lu tahtına geçirilir. Ülkede bu karışıklıklar sürerken, emir
Saadettin Köpek, huzur ve güvenliği sağlamaya yönelik
tedbirler almak yerine, kendisine rakip olabilecek Selçuklu
emirlerini ortadan kaldırmakla uğraşır. Hatta işi, sultan so-
yundan geldiğini iddia ya kadar vardırır. Ne yazık ki sonu
mimarlığını kendi yaptığı, İyi bir doğa gözlemciliği ve ge-
niş bir hayal gücünün sonucu olarak meydana getirilen
figürlü çinilerle bezediği sarayın surlarında kendi iktidara
getirdiği sultan Gıyaseddin Keyhüsrev emriyle idam ola-
caktır.

Sonuç olarak Sadettin Köpek hırsına rağmen kötü sonuna
engel olamasa da, sanatı ile bu çinilere bakan gözlerde,
tıbbın bulamadığı ölümsüzlüğün sırlarına pencere açmış
olabilir. Tıpkı Gılgamış`ın geriye bıraktığı efsanesiyle oldu-
ğu gibi...
Hekimce Bakış 61