Türkiye’de 30 bini aşkın kişi organ nakli için sırada. Ancak yapılan nakiller ihtiyacın çok altında. Uzmanlar ‘‘Organ bekleyenlerin listesi her yıl uzuyor. Hastaların bir kısmı beklerken yaşamını yitiriyor. Organ bağışları artmalı’’ dedi.
Organ Bağışı Haftası’nda Türkiye’deki tablo ağır. Sağlık Bakanlığı’nın 2025 verilerine göre, ülkede 25 bin 245 kişi böbrek, 2 bin 650 kişi karaciğer ve bin 477 kişi kalp nakli bekliyor. Diğer organlarla birlikte nakil sırası bekleyenlerin sayısı 30 bini aşıyor. Ancak yapılan nakil sayısı ihtiyacın çok gerisinde. Bu yıl yalnızca 4 bin 169 nakil gerçekleştirildi. Geçen yıl bin 79 beyin ölümü bildirildi ancak bunların sadece yüzde 17’sinde bağış yapılabildi. Organ bekleyen hastalar “Yaşamamız için bağışa ihtiyacımız var, başka bedenlere can olun’’ diye çağrıda bulundu.
UZUN BEKLEME LİSTELERİ
Organ bekleyen hasta sayısı her geçen gün artarken, bağışların yetersiz kadar olmaması dikkat çekiyor. Canlıdan yapılan nakil oranları yüksekken, kadavra nakil oranlarımızın Avrupa’nın çok gerisinde olması, özellikle kalp, kornea gibi yalnızca kadavradan nakil ile hayata tutunmaya çalışan hastaları ve ailelerini çok zor durumda bırakıyor. Bekleme listelerindeki hastaların çoğu, yeterli organ bağışı olmadığı için hayatını kaybediyor. Bağış oranlarının düşük olmasının başlıca nedenleri arasında farkındalık eksikliği, aile onayındaki çekinceler, hastanelerde donör süreçlerinin yetersiz yönetilmesi ve yoğun bakım altyapısındaki eksiklikler yer aldı. Uzun bekleme listeleri, cihaz ve personel yetersizliği de kamudaki organ nakli sisteminin sürdürülebilirliğini zorlaştırdı.
Uzmanlar kadavra bağış oranları, bir ülkenin toplum sağlığı konusunda duyarlılığının en temel göstergelerinden biri olduğunu söyledi. “Her hastanın uygun canlı verici bulamadığı, kalp gibi bazı organ bekleyen hastalarda canlı verici şansı olmadığı ve bekleme listelerindeki ölüm oranları göz önüne alındığında, bu duyarlılığın yaygınlaştırılması yaşamsal önem taşımaktadır” diyen Genel Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. Hamdi Karakayalı, bekleme listelerindeki ölüm oranları da dikkate alındığında, organlara ihtiyacı olan hastaların yaşama tutunmalarının tek yolunun organ bağışı olduğunu belirtti. En yakın hastanenin organ nakli koordinatörlüğüne ve il sağlık müdürlüklerine başvurarak organ bağışı yapılabileceğini anımsatan Karakayalı, “Yürürlüğe giren bir uygulama ile organ bağışlarını e-Devlet üzerinden de yapabilirler” dedi. Beyin ölümünde hastaların iyileşebileceğine yönelik hatalı bir kanı olduğunu söyleyen Karakayalı, şöyle konuştu: “Beyin ölümü tıbben geri dönüşsüzdür. Dolayısıyla, organları yoğun bakım cihazlarının desteğiyle sadece kısa bir süre için canlı tutulabilmektedir. Organ nakli de bu süreçte yapılabilmektedir. Ayrıca, ölüm gerçekleştiği için nakil sırasında acı veya başka bir his algılanması söz konusu olamaz.”
ORTALAMANIN GERİSİNDE
Türkiye’de bağış oranlarının düşüklüğü nedeniyle binlerce hasta her yıl nakil beklerken hayatını kaybediyor. Ülkelerin milyon kişi başına organ bağışı oranına bakıldığında, İspanya 47, Fransa 26 ve İtalya 25 iken, Türkiye’de bu oran sadece 3,6’da kalıyor. Nakil türlerine göre de durum benzer; Batı ülkelerinde nakillerin yaklaşık yüzde 80’i kadavradan yapılırken, Türkiye’de bu oran sadece yüzde 15–20 civarında seyrediyor. Bu tablo, kadavradan organ bağışının artırılmasının ne kadar hayati olduğunu gösteriyor.
Alıntı: birgun.net