Page 8 - Hekimce Bakış Dergisi 101. Sayı

hazırlanmıştı. Öğrenci doğru - 135 volt, kuvvetli bir inilti sesi gelir olduklarını belirtmişler. Birkaç
cevap vermediğinde, öğretmen/ denek ise az da olsa pişmanlık
denek elektrik verecek ve dozu - 150 volt, öğrenci bağırmaya ve rahatsızlık hissettiklerini ifade
giderek arttıracaktı. Önündeki başlar, deneyin kesilmesini ister. etmişlerdir. Deneklerin %80'i
panelde 15-450 voltluk enerji Kalp hastası olduğunu devam etmek uyum ve itaatkarlık konularında
düğmeleri vardı (tabiî ki öğrencilere istemediğini söyler. buna benzer başka araştırmaların
gerçekten elektrik verilmiyordu - 165 volt geçilir, öğrenci çığlık atar. yapılması, Milgram deneyinin açtığı
ama öğretmen/denek gerçekten yoldan başka araştırmacıların da
verildiğini sanıyordu). Öğretmen/ - 180 volt, öğrenci acıya gitmesi gerektiğini savunurlarken,
denek ile öğrencinin görsel dayanamadığını, devam %75'i Milgram deneyinden
teması yoktu sadece öğrencinin edemeyeceğini bağırarak tekrar kişisel olarak yararlı bir şeyler
sesini duyuyordu. Öğretmen/ eder. öğrendiklerini iddia etmişlerdir.
denek öğrencinin doğru cevap - 195 volt, öğrenci durmaksızın
verip vermediğini, paneldeki yeşil bağırır beni çıkarın, kalbim sıkışıyor Dr. Milgram’a neden böyle bir deney
ışığın yanmasıyla anlıyordu. Yanlış der. yaptığı sorulmuş ve o cevaben:
cevap anlamına gelen kırmızı ışık -“Başta Hitler Almanya'sında
yandığında elektrik şoku veriyordu. - 210 volt, cevap vermiyorum, olmak üzere yargılanan tüm savaş
Böylece cezalandırma ve öğrenme bırakın beni diye şiddetle bağırır. suçluları, “ben sadece görevimi
ilişkisi inceleniyordu. yapıyordum" şeklinde bir savunma
- 225, 240 ve 255 volt, sesi gittikçe yapıyorlardı. Bu ilgimi çekti ve
Deney başlar; ilk birkaç soruya yükselir. insanların itaat sınırlarının ne
doğru cevap gelir. Az sonra öğrenci olacağını merak ettim” demiştir.
ilk yanlış cevabını verir ve öğretmen/ - 270 volt, acı içinde ağlamaya
denek ilk şoku uygular. başlar. Sözü Dr. Milgram’a ilham veren
en dikkat çekici savaş suçlusunun
- 285 volt, çığlıklar atar.
Öğretmen/denek uygulanacak dozu savunmasıyla bitirelim.
yükseltme konusunda her tereddüt - 300 volt, çığlık atıp durmaları için
ettiğinde aşağıdaki cümleler sırayla yalvarır. “8 Mayıs 1945 tarihinin, benim
söylenir; için önemli olmasının başlıca
- 315 volt, sesinin son raddesinde nedeni, artık şuraya veya buraya
1. Lütfen elektrik vermeye devam yalvarır. üye olmadan yaşamak zorunda
edin. olduğumun, kafama dank etmesiydi.
- 330 volt, durmaksızın yalvarıp Artık bu zorlu hayatı lidersiz, tek
2. Deney devam etmenizi durmalarını, kalbinin sıkıştığını başıma sürdürmem gerekiyordu;
gerektiriyor. söyler. kimseden direktif almayacaktım,

3. Devam etmeniz deney için çok Deney tüm ciddiyetiyle devam artık kimse bana emir vermeyecekti,
önemli. ederken, öğretmen/deneklerin gerektiğinde başvurabileceğim bir
% 60’dan fazlası karşılarında yönetmelik olmayacaktı. Uzun lâfın
4. Devam etmekten başka çareniz kısası: Hiç bilmediğim bir hayat beni
yok, devam edeceksiniz. kalp hastası bir insan olduğunu bekliyordu…”
düşünmelerine rağmen, 450 volta
- 75 voltta öğrenciden "ahh" sesi kadar elektrik şoku uygulamayı
gelir. kabul ederler. Emir ve komuta Kaynaklar/Esinlenmeler:
zincirine girilip kesin emirler alınca,
- 90 volt, aynı ses tekrarlanır.
çok az kişi uygulamayı reddeder. 1. Hannah Arendt, Kötülüğün
- 105 volt, ses yükselir. Sıradanlığı: Adolf Eichmann
Çok sayıda ahlaki eleştiri alan Dr. Kudüs’te, 1963
- 120 volt, öğrenci çok acıyor der. Milgram, 6 ay sonra katılımcılarla
tekrar görüşmüş, deneklerin 2. Tennessee Williams, İhtiras
Öğretmen/denek bu noktadan sonradan pek de vicdan azabı Tramvayı, 1947
itibaren elektrik şoku vermek çekmedikleri sonucuna varmıştır.
konusunda tereddüt etmeye Deneklerin ezici çoğunluğu, bu işte 3. Wikipedia.org
başlayabilir. yer aldıklarından dolayı memnun

8 hekimcebakis.org