Page 48 - Hekimce Bakış Dergisi 73. Sayı

kültür / sanat 46

“Körlük” ve indirgenmifl temsili demokrasi oyununu
elefltirir. Körlük roman›n›n devam› olan
Görmek'te görme yetene¤ini kazanarak
“Görmek” uyanm›fl olan insanlar›n yeni bir dünya
kurma düflünü anlat›r. Saramago bu
kitab›nda, temsili demokrasi saçmal›¤›n›
tart›flmakla kalmam›fl, iktidar›n tüm
bileflenlerini, sistem partilerini, polisi,
Dr. Engin Demiriz orduyu ve dezenformasyonu meslek
edinmifl medyay› da k›yas›ya
N obel ödüllü Portekizli yazar Jose elefltirmifltir.
Saramago'nun 9 y›l arayla yazd›¤›
ve birbiriyle ba¤lant›l› bu iki roman› Görmek kitab› yay›nland›¤›nda Le
politik yergi türünde. 1995 y›l›nda yazd›¤› Monde'da yay›nlanan bir söyleflisinde
“KÖRLÜK” roman›nda Saramago, '' herfleyin tart›fl›ld›¤› bir dönemde
toplumsallaflan körlü¤ü anlat›r: Adam›n yafl›yoruz ama garip bir biçimde
biri arabas›n›n içinde yeflil ›fl›¤› beklerken Roman›n sonunda, doktorun kar›s› demokrasi tart›fl›lm›yor. Kimse
aniden kör olur, ona yard›m eden kifli, (salg›nda tek kör olmayan kiflidir) demokrasi nedir, neye yarar, kime yarar,
gitti¤i göz doktoru ve oradaki hastalara ''asl›nda biz sonradan kör olmad›k, zaten sorgulamaya yanaflm›yor.Demokrasi
da körlük bulafl›r ve bir epidemi gibi kördük'' der. Saramago'nun anlatmak sanki Azize Meryem. Tart›flmad›¤›m›z
yay›lmaya bafllar. ‹lk hastalananlar bir istedi¤i de budur. bu demokrasi gösteriflten baflka bir fley
ak›l hastanesine kapat›l›rlar. D›flar› Toplumsallaflan körlük kötülü¤ün de¤il. As›l iktidar seçimlerle
ç›kmaya yeltenenler hükümetin emriyle yay›lmas›na hatta örgütlenmesine neden de¤ifltirebilece¤imiz varsay›lan
öldürülecektir. Bu kapal› mekanda olur.Toplumu bu körlü¤e iten (çevreye, hükümetlerin de¤il, IMF, Dünya Bankas›
s›k›fl›p kalan ve yiyecek kavgas› veren ötekine, hatta kendisine karfl›) gibi örgütler arac›l›¤›yla dünyay› yöneten
insanlarda giderek tüm insani de¤erlerin küreselleflen burjuva tipi yaflam tarz›d›r. finans ve ekonomik güçlerin elindedir.''
çözülüp yokoldu¤unu görürüz. Hastal›k Al›flverifl merkezlerinde tükettikçe mutlu demifltir. Uzun y›lankavi cümleleri, epik
yavafl yavafl tüm kente yay›l›r, art›k ne olan, aptal kutusu televizyonlar›n saçma biçemi, monolog ve diyaloglar›n içiçe
hükümet, ne sistem kalm›flt›r. Müthifl bir sapan dizilerinde gerçekli¤i kaybeden, geçti¤i paragrafs›z sat›rlar› okuyucuyu
kaos ''uygar'' yaflam›n yerini alm›flt›r. baflkas›n› umursamayan, iletiflimi kendi baflta zorlasa da görselli¤i zengin,
Saramago, bu roman›nda da burjuva monolo¤u ile s›n›rl› küresel dünyan›n mizahi ve metaforik anlat›m› romanlar›n›
toplum düzenini hedef seçmifltir. Burjuva insan› bakar körden baflka nedir? benzersiz k›l›yor. Saramago, Portekizli
demokrasisini, moral de¤erlerini, asl›nda Saramago'nun Körlük'ten tam dokuz y›l bu iflah olmaz asi, komünist ve ateist
sömürü ve k›y›ma dayanan bat› uygarl›¤› sonra yazd›¤› roman› GÖRMEK ise 88 yafl›nda olmas›na karfl›n hala yaz›yor,
gibi kof kavramlar› altüst eder. Tüketim ilkinin devam› niteli¤inde. Körlük'ün politik bir aktivist olarak direnenlerin
toplumunun tüketme ve sahip olma geçti¤i ülkede bu olaydan dört y›l sonra yan›nda yer al›yor. Son kitab› Kabil ile
tutkusuyla körleflmifl insanlar›n›, seçim yap›lmaktad›r. ‹nsanlar saat dörde Vatikan'›n flimfleklerini üstüne çekmifl
ola¤anüstü metaforik bir kurguyla anlat›r. kadar evlerinden ç›kmazlar, sonra durumda.
sözleflmifl gibi hep birden sand›k bafl›na
giderler ve oylar›n› kullan›rlar, ama
sonuçlar aç›kland›¤›nda tüm yöneticileri
ve partileri bir sürpriz beklemektedir:
Oylar›n büyük ço¤unlu¤u dört y›l önceki
beyaz körlü¤ü an›flt›r›rcas›na beyazd›r,
yani bofltur,. Hükümet demokrasiye olan
inanc›n sars›ld›¤›n› düflünerek bir hafta
sonra seçimleri yeniler. Ancak beyaz
oylar daha da artm›flt›r. Bunun bir
anarflist grubun ifli oldu¤u varsay›l›r ve
ola¤anüstü hal ilan edilir, bofl oy
kullanarak kötü örnek olan baflkenti
hükümet kendi kaderine terk eder,
baflka bir kente çekilir. Art›k ne polis,ne
asker ne de hükümet vard›r. Yöneticiler
kentte büyük bir kargafla ç›kaca¤›n› ve
''demokrasi''ye iman›n› kaybetmifl
baflkent halk›n›n dize gelece¤ini
umarlar. Çok geçmeden yan›ld›klar›n›
anlay›p bilindik bask› yöntemleri,
soruflturmalar, bombalamalar vs.
bafllat›rlar. Saramago sadece seçimlere