Page 70 - Hekimce Bakış Dergisi 85. Sayı

84 Mart 2014

ALİ MÜNŞİ

“BURSALI ALİ EFENDİ, HEKİM ALİ”

18.Yüzyıl başlarında Osmanlı’da yetişen değerli Başlıca eserleri:
hekimlerden birisi de Bursa’lı Ali Münşi Efendi’dir. • Cerrahname (Darü’s-saade Ağası Beşir Ağa
Ali Münşi’nin doğum tarihi bilinmemektedir. 1710 adına yazmıştır, nüshaları Süleymaniye ve
yılında yazdığı Kınakına Risalesi’nde “hekimliğinin Nuruosmaniye Kütüphanesi’ndedir. Eserde
ilk yılları olduğunu” belirtmesinden 1680’li yılların Almanya’da cerrahinin kurucusu Hidanus, Galen
ortalarında doğduğu düşünülür. Yine Kınakına ve İbn-i Sina’nın isimleri çokça geçmektedir.
Risalesi’nin birkaç yerinde kendisinin Bursa’lı Cerrahinin bir sanat olduğunu belirten Ali
olduğunu belirtmektedir. Kimine göre İstanbul’da Münşi, Paracelsus ve İbn-i Sina gibi bu sanatı
doğmuş, daha çok Bursa’da oturduğundan Bursalı icra edebilmek için anatomi bilmenin önemini
Ali Efendi olarak tanınmıştır. Bidaat el-Mübdeti vurgular. Paracelsus gibi tedavinin medikal
adlı eserindeki bilgilerden ise Bursa’da doğduğu yönünün önemine değinir).
anlaşılır. Bir iddiaya göre Bursa’nın tanınmış • Bidaat el-Mübdeti (Başlangıç Bilgileri, 1731.
ailelerinden Müfettişzade’lerden, bir başka Alfabetik sıraya göre ilaçların terkiplerini,
iddiaya göre ise Menteşzade’lerdendir. Bursalı Ali kullanım şekillerini anlatır. Ayrıca maden
Efendi ya da Hekim Ali olarak tanınır. Medrese sularının şifalı özelliklerinden bahseden eserin
eğitimini Bursa’da alan Ali Münşi, Yıldırım nüshaları Süleymaniye ve Nuruosmaniye
Bayezıd Darüşşifası Mevlevi hekimlerinden Kütüphanesi’ndedir).
Ömer Şifai Dede’den tıp dersleri alır. Hocası • Kitab-ı Mynsicht Tercümesi (Alman hekim
Ömer Şifai gibi iatrokimya akımının belli başlı Adrian Von Mynsicht’ten çeviridir. İlaç bilgilerini
savunucularındandır. Bursa ve İstanbul’da içerir).
bazı medreselerde müderrislik yapan ve aynı • Kuradat-ül-Kimya (Biyokimya üzerine,
zamanda hekim dükkanı açarak hasta bakan Alman hekim Michael Ettmüller’den tercüme,
Ali Münşi hekimlikteki becerisiyle ünlenir ve 18.Yüzyıl’ın ilk yarısında kaleme alınmıştır).
I.Mahmut döneminde Saray Hekimliği’ne atanır. • Risale-i Panzehir (Panzehir Risalesi).
Galatasaray’daki Enderun Mektebi Hastalar
Dairesi Başhekimi olur. Birçok doğu ve batı dilini • Risale-i Fevaid-i Narcil-i Bahri (Latince ismi
bilen Ali Münşi genç yaşında 1733 (1734 ?, 1747?, “lodoicea seychellarum” olan Narcil-i Bahri
1750 ?) yılında İstanbul’da vefat eder. Kabrinin, “deniz Hindistan cevizi” hakkında risale).
Bursa’da Pınarbaşı Mevlevihanesi’nin karşısında • Tuhfe-i Aliye (Kınakına Risalesi. Humma ve
şimdi yıkılmış bulunan kümbetin yanında hocası sıtma ilacı olarak kınakına bitkisi anlatılır.
Ömer Şifai’nin kabrinin bulunduğu yerde olduğu Sadrazam Hekimoğlu Ali Paşa ‘ya ithaf etmiştir).
iddia edilmiş ise de bulunamamıştır. Diğer bir • İpecacuanha Risalesi (Helvetus’tan tercümedir.
iddiaya göre ise Ali Münşi Üsküdar Zeynep Kamil Kusturucu özelliği olan altın kökünden
Hastanesi yakınında bulunan Bayrami tarikatından ishallerde, amibli dizanteride, uyuzda, öksürükte,
Himmet Dede Tekkesi yakınlarında Divitçiler Camii melankolide, kusma ve zehirlenmelerde nasıl
bahçesinde defnedilmiş, daha sonra Karacaahmet yararlanılacağı anlatılır).
Mezarlığı’na nakledilmiştir. Edebiyatla da • Tercüme-i Zekeriya Razi.
uğraşan Ali Münşi şiirlerinde “Münşi” mahlasını
kullanmıştır.
KAYNAK:
• rehber.ihya.org/yenirehber/ali-munsi (Ali Münşi/Rehber.ihya.org-rehber ansiklopedisi)
• www.turkcebilgi.com/ansiklopedi/ali_munşi (Ali Münşi hakkında ansiklopedik bilgi-türkçe bilgi)
• www.nedirvikipedi.com/viki/ali-munsi-hayatı (Ali Münşi Hayatı Vikipedi)
• tr.wikipedia.org/wiki/Ali_Münşi
• dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/19/1273/14661
• www.tarihbilinci.com>...>tarihisahsiyetler>bilim (Ali Münşi-Tarih Portalı)
• www.izafet.net/threads/bursali-ali munsi.394300/
• ktp.isam.org.tr/doküman/recordist.php?maddekodu=150201&-max---
• www.istikamet.eu/showthread.php?7246 (Şerafettin Sabuncuoğlu ve Bursalı Ali Münşi)
• isamveri.org/pdfdkm/01/DKM011468.pdf (Bursalı Hekim Ali Münşi Efendi ( ? – 1733/1734), Prof.Dr.Nafiz Uzluk
• filozof.net/turkçe/tarihi-sahsiyetler-kisilikler/20211-bursalı-hekim-ali-munsi-efendi-kimdir-kısaca-hayatı-eserleri-hakkında-bilgi.html