Page 69 - Hekimce Bakış dergisi 89. Sayı

inci ÇayıRlı’nın anılaRı

Dr. Murat Derin’in hazırladığı Müziğin Güzel Günlerine ağzından hatıralara yer verilmesi, okura daha samimi ve
Yolculuk : İnci Çayırlı’nın Anıları adlı kitapta ,ömrünü Türk sıcak bir okuma vaat ediyor. Sade ve akıcı üslubun da bu
musikisine adamış bir ismin anıları var.Son yarım yüzyılda samimiyetin oluşmasında etkisi büyük.
kent kültürünü nasıl yitirdiğimizin ipuçlarını da kitapta İnci Çayırlı’nın anılarında kişiler önemli yer tutuyor.
bulmak mümkün. Münir Nurettin Selçuk, Emin Ongan, Mesut Cemil Bey,
İnci Çayırlı, Türk müziğinin yaşayan nadide isimlerinden. Sadeddin Kaynak, Alâeddin Yavaşça, Nevzad Atlığ gibi Türk
Onu değerli kılan sadece duygu yüklü, dinleyenin ruhunu müziğinin önemli isimlerini tanıma imkânı buluyoruz.
sükûna erdiren sesi değil; İnci Çayırlı bugün artık içi Bilmediğimiz yönlerini, sanatçı kişiliklerinin yanında insani
boşaltılan ‘sanatçı’ kelimesinin halihazırdaki birkaç gerçek ilişkilerini de keşfediyoruz. Dönemin ruhunun sanatçıların
karşılığından biri. Ömrünü Türk musikisine adamış, kişiliğindeki etkisini de satır aralarında okumak mümkün.
yaşadığı sıkıntılara rağmen duruşundan taviz vermemiş bir Diğer yandan, Çayırlı’nın sanatçı kişiliğinin oluşmasında
isim. Bugün seksen yaşında hâlâ aşkla bağlı olduğu Türk ailesinin ve çevresinin büyük önem taşıdığını söylemek
musikisini doğru şekilde temsil etmeyive tecrübelerini gerek. Murat Bardakçı kitabın önsözünde bu durumu şöyle
genç kuşaklara aktarmayı sürdürüyor. Sanatçının belirtiyor: “Çayırlı birkaç nesil İstanbullu olan bir aileden
hayat hikâyesi Dr. Murat Derin tarafından Müziğin gelmesi ve eski payitahtın sanat havasını çocukluğundan
Güzel Günlerine Yolculuk: İnci Çayırlı’nın Anıları adıyla itibaren teneffüs etmesi sayesinde bir fem-i muhsin
kitaplaştırıldı. olmuştur.”
Bu kitaba sadece ‘biyografi-anı’ diye bakmak doğru olmaz. Dr. Murat Derin’in deyişiyle, “Çayırlı’nın anıları sadece
Çünkü sadece Türk müziği hakkında değil, yakın tarihimize bir ses sanatçısının sanatçılarla olan ilişkilerinden ve
dair de önemli ayrıntılar içeriyor. İmparatorluğun hatıralarından ibaret değil.” Son derece dikkatli ve yaşadığı
çöküş yıllarından cumhuriyete; sanat, kültür ve toplum topluma yönelik refleksleri gelişmiş bir insanın tanıklığında,
hayatındaki değişimler ve dönemin önemli simaları son yarım yüzyılda kent kültürümüzü nasıl yitirdiğimizin
hakkında birçok bilgiyi okura sunuyor. Murat Derin ipuçlarını da kitapta bulacaksınız.
kitabın amacını şöyle özetliyor: “Sadece Türk müziğinin Ülkemizdeki çoğu sanatçı gibi İnci Çayırlı’nın hayatı da
değil, Türkiye’nin de sosyal boyutta geçirdiği önemli mücadele içinde geçmiş; en büyük mücadelelerini ise
değişimi, İnci Çayırlı gibi bakışlarını etrafa dikmiş, tepkili bürokrasiye karşı vermiş. Bu sancılı mücadele, sanatçı-
bir sanatçının gözüyle tespit ederek kayda geçirebilmek.” devlet arasında yaşanan çatışmanın sadece bugüne has
Bu anlamda eseri İnci Çayırlı’nın hayatı ile birlikte bir şey olmadığını gösteriyor. Çayırlı’nın Türk müziği için
cumhuriyetin kültür-sanat ve sosyal hayat yolculuğu diye hayati önem taşıyan İstanbul Radyosu ve TRT’de yaşadığı
tanımlamak daha doğru olur. Ayrıca Türkiye’nin Batılılaşma sıkıntılar onun sanatçı duruşunun göstergesi. Özellikle
sürecini geleneğin modernle sancılı ilişkisini arka planda darbe yıllarında yaşadıkları ve korkusuzca çıkışları, sanatçı-
okumak mümkün. Kitapta sanatçının özel yaşamına iktidar ilişkinin nasıl olması gerektiğine dair ipuçları veriyor.
girilmemiş; yaşadığı, tanıklık ettiği dönemler, anekdotlar, Öte yandan bazı siyasilerin onu koruması ve bunun
portreler ve tespitlerle beraber Türk müziğinin, Türkiye’nin için yönetmeliklerde yapılan değişiklikler de siyasilerin
bir dönemi anlatılmış. Ana metinle birlikte İnci Çayırlı’nın sanatçılara verdiği değerin her devirde devam ettiğinin bir
işareti. Ama şunu gözden kaçırmamak gerek: Çayırlı’nın bu
mücadelesindeki temel sebep kendi gururundan çok, aşkla
bağlandığı Türk müziğine olan saygısı.
Bir İstanbul hanımefendisinin ve büyük bir sanatçının
portresi olan kitap, müzikle ilgilenenler için önemli bir
kılavuz. İnci Çayırlı’nın, Sadeddin Kaynak’ın deyişiyle “platin
sesli” sanatçının en önemli yönü, sesine ve yorumuna
-bugün eksik olan- duyguyu katmasıydı. Öte yandan
popülerlik ve şöhret tuzaklarına düşmeden sanatını icra
etmesi, yaşantısında ilkeli bir duruş sergilemesi, kendinden
ve doğrularından ödün vermemesiyle de örnek bir sanatçı
Çayırlı. Murat Bardakçı’nın belirttiği gibi: “Münir Nureddin
ve Safiye Ayla gibi büyük sesler artık mevcut değil. Musikiyi
olması gerektiği gibi icra edebilen sadece birkaç kişi kaldı
ama onlar da müziğin bugünkü halinden ikrah ederek
köşelerine çekildiler ve İnci Çayırlı bu işi şimdi sanatından
taviz vermeden, malum zarafetiyle ve tek başına
götürüyor.”
80 Kasım 2015