Page 6 - Hekimce Bakış Dergisi 93. Sayı

yaşamın VazGeÇilemezi

Dr. alpaSlan tÜrkkan alpaslanturkkan@gmail.com

Birleşmiş milletler’in 22 mart’ı Dünya su Günü olarak kabul gereken, yol gösterici bir takım mesajlar bırakması
etmesinden 24 yıl geçmiş olmasına karşın küresel boyutta nedeniyle çok değerlidir.
sorun yaşanmaya devam etmektedir. Örnek olarak;
günümüzde insanların %26’sının kolera, tifo, dizanteri İnsan yaşamı ve sağlık için vazgeçilmez olan su,
riski taşıyan dışkı ile kirlenmiş su içtiği hesaplanmaktadır. yokluğunda ya da olumsuz koşullarında insanlığın yok
Günümüzde, 663 milyon kişi evine yakın bir yerde temiz olmasına da neden olabilmektedir. Üstelik bu durum
ve güvenli içme suyu olmadığı için uzun yürüyüşler sadece insanlar için değil; birlikte yaşadığımız suya bağımlı
yapmak zorunda kalmaktadır. tüm canlılar için de geçerlidir. sağlıklı yaşam için su; temiz
olmasının yanı sıra “sağlıklı” da olmalıdır. sağlıklıdan kasıt,
“Ölümlerin neredeyse hemen hepsinin Broad içme suyunun sağlık için gereken mineral ve elementleri
Sokağı tulumbasına yakın olduğunu tespit ettim. Bu de içermesidir.
tulumbadan uzakta, bir başka sokak tulumbasına
yakın olan evlerde ise sadece on ölüm vakası meydana 70’li yıllarda sağlığın, toplumsal gelişimin gerisinde kaldığı
gelmişti. Burada ölen kişilerin ailelerinden beşi ile ve toplumlararası büyük sağlık eşitsizliklerinin oluştuğu
konuştuğumda, evlerine daha yakın bir tulumba saptamasını yapan Dünya sağlık Örgütü, 6-12 Eylül
olmasına rağmen, Broad Sokağı tulumbasının suyunu 1978 günlerinde alma-ata’da uluslararası bir konferans
daha çok beğendikleri için damacanalarını oradan düzenledi. konferans sonrası temel sağlık Hizmetleri
doldurduklarını öğrendim. Diğer üç ölü ise, Broad Bildirgesi yayınlandı. snow’dan 124 yıl sonra toplum sağlığı
Sokağı’na yakın bir okula giden çocuklardı. açısından suyun önemi bir kez daha uluslararası düzeyde
belgelenmiş oldu. Bildirgede toplum sağlığı için; “temiz
Şüpheli tulumba yakınındaki evlerde ise 61 adet ölüm su sağlanması ve sanitasyon” olmazsa olmaz ilkelerden
vakası tespit ettim. Bu kişilerin tamamı Broad Sokağı biri olarak tanımlandı. Bunun içinde hükümetler sorumlu
tulumbasından su içen kişilerdi.” tutularak gerekli önlemleri almakla görevlendirildi. oysa
snow’un kolera ile savaştığı 1850’lerde de yöneticiler
bu konuda kendilerini sorumlu görüyordu. snow
makalesinde;

“Bulgularımı, 7 Eylül’de St. James Manastırındaki
yöneticilere aktardım. Onlara sunduğum veriler
sayesinde, ertesi gün tulumbanın kolu söküldü.”

John snow makalesinde, 1854 yılında londra’da yaşanan
kolera salgınını bu sözlerle anlatıyordu. Henüz etkeninin
bilinmediği salgın, 31 ağustos 1854 günü ortaya çıkmış,
daha ilk gün onlarca kişinin ölümüne neden olmuştu.
Hastalığın kötü hava koşulları nedeniyle olduğuna
inanılıyordu ve bu nedenle kentte yaşayanların dörtte üçü
kenti terk etmişti. olgu sayısı patlamış, salgının onuncu
gününde ölenlerin sayısı 500’e ulaşmıştı. snow, toplum
tarafından körü körüne inanılan kötü hava koşullarının
hastalık nedeni olduğu düşüncesine karşı çıkıyor, diyordu ama; yerel görevliler kısa süre sonra kolu yerine
çoğunluğun yaptığı gibi kötü havayı suçlamak ya da kenti taktılar ve resmi olarak durumu kabullenmediler. Her
terk etmek yerine bilimden ve onun yöntemlerinden sorunun kendi kötü yönetimlerinden kaynaklandığı algısı
yararlanarak gerçek nedeni bulmak için uğraş veriyordu. ile gerçekleri/veriyi saklama çabasında kendini gösteren
Bu uğraşı, onun halk sağlığının en önemli başarılarından yönetici hastalığına yakalanmışlardı…onlara göre sorun
birine imza atan kişi olarak tarihe geçmesini sağlayacaktı. suda değildi.
Yaşanan salgın deneyimi, insanlığın kulağına küpe olması

6 Hekimce Bakış