Mısırdan nişasta bazlı şeker üretiminde dünya devi olan Amerikan Cargill firmasının Bursa’nın Orhangazi İlçesi’nde hukuksuz bir şekilde kurduğu fabrikanın uygulama imar planı, 11 yıl sonra Bursa 2. İdare Mahkemesi’nce iptal edildi.
Devletin onuru, Cargill’e paspas edildi
1997 yılından bu yana tüm siyasi iktidarların yargıyı ve bürokrasiyi adeta ayağına paspas ettiği Cargill’e özel değişiklik yapılan 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu’nun geçici 4. maddesine dayanılarak Bursa İl Genel Meclisi’nin 07 Temmuz 2009 gün ve 2009-240 sayılı kararıyla onaylanan 1/1000 ölçekli uygulama imar planının iptali için, 2009 yılında Bursa Barosu Çevre ve Kent Hukuku Komisyonu Üyesi Av. Erol Çiçek, Bursa Barosu Orhangazi önceki temsilcisi Av. Sedat Ata, şimdiki temsilci Av. Öznur Çiçek, Fikret Günay, Erdinç Yalamaoğlu, Mehmet Yalamaoğlu, Yakup Başaran ve Metin Uslu tarafından dava açılmıştı.
Metrekareye 5 YTL karşılığı imar
Cargill’in imar planının dayandırıldığı 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu’nun geçici 4. maddesi “11/10/2004 tarihinden önce, gerekli izinler alınmadan tarım dışı amaçlı kullanıma açılmış bulunan arazilerin tarımsal bütünlüğü bozmuyor ise istenilen amaçla kullanımı için, bu kanunun yayımı tarihinden itibaren bir yıl içerisinde bakanlığa başvurulması, hazırlanacak toprak koruma projesine uyulması ve tarım dışı kullanılan tarım arazilerinin her metrekaresi için Beş Yeni Türk Lirası ödenmesi şartıyla izin verilir” hükmü içeriyordu.
Tarım dışı arazi kullanım izni
Cargill AŞ, Orhangazi’de kurulu mısır işleme tesisi için 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Kanunu’nun geçici 4. maddesinden yararlanmak amacıyla Bursa Tarım İl Müdürlüğü’ne başvurmuş, bu başvuru üzerine 16 Mart 2009 tarihinde 25033 sayılı yazıyla “tarım dışı arazi kullanım izni” verilmişti. Bu izne karşı Bursa Barosu öncülüğünde açılan dava da halen devam ederken, Bursa 2. İdare Mahkemesi’nin en son iptal kararı verdiği imar planı bu izne dayanılarak onaylanmıştı.
“Hukuka uyarlık bulunmamaktadır”
Bursa 2. İdare Mahkemesi, 11 yıl sonra verdiği kararının gerekçesinde “Yasanın geçici 4. maddesi ile 1/25000 ölçekli İznik Gölü Çevre Düzeni Planı plan hükümlerinin 4.20. maddesi doğrultusunda hazırlanıp onaylandığı, anılan Çevre Düzeni Planı’nın ise mahkemece iptal edildiği görüldüğünden, dayanağı plan iptal edilen iş bu davaya konu 1/1000 ölçekli uygulama imar planının onaylanmasına dair Bursa İl Genel Meclisi’nin 07 Temmuz 2009 gün ve 2009-240 sayılı kararında hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır” denildi.
İznik Gölü Çevre Düzeni Planı’nın iptali
İptal edilen uygulama imar planının dayanağı olan 1/25000 ölçekli İznik Gölü Çevre Düzeni Planı, Bursa 3. İdare Mahkemesi tarafından 05 Şubat 2015 tarih ve E:2014/1623, K:2015/89 sayılı karar ile iptal edilmişti. Bu karar Danıştay Altıncı Dairesi’nin 16 Haziran 2016 tarihli, E:2015/5185, K:2016/4296 sayılı kararıyla onanmış ve karar düzeltme istemi de aynı dairenin 22 Mayıs 2017 tarihli ve E:2016/12314, K:2017/3991 sayılı kararıyla reddedilmişti.
Sonuç olarak 1/1000 ölçekli uygulama imar planının iptaliyle Cargill’e verilen yapı ruhsatları da dayanaksız hale geldi. İptal davasından sonra çıkarılan 1/25.000 ölçekli İznik Gölü Çevre Düzeni Planı da iptal edildiğinden şu anda tesisin bulunduğu alanda 1/25000 ölçekli İznik Gölü Çevre Düzeni Planı bulunmuyor.
Düzenleyici işlem niteliğindeki imar planının iptal edilmesi durumunda, dayanağı ortadan kalkan “yapı ruhsatı”nın da iptal edilmesi ve ruhsatsız konuma düşen yapının yıkılması gerekiyor. Aksi görüş ise yapının bitmiş olmasından ötürü Cargill’in “kazanılmış hak”ka sahip olduğu…
Bursa Barosu tarafından tarım dışı arazi kullanım iznine karşı açılan ve halen devam eden davanın geldiği aşama göz önüne alındığında, Cargill tesisinin hiçbir hukuki dayanağı kalmıyor.
Kaynak: bursabarosu.org.tr