Yeni bir araştırma hava kalitesinin kötü olduğu bölgelerde bipolar bozukluğun %27 oranında arttığını gösteriyor.
Yeni bir çalışmaya göre, kötü hava kalitesine sahip bölgelerde büyüyen insanlarda, depresyon ve bipolar bozukluk görülme ihtimali yaşlandıkça artıyor.
Milyonlarca hastaya ait sağlık verisinin analiziyle, ruh sağlığı problemleri ve özellikle çocukluk döneminde hava kirliliğine maruz kalma arasında “kayda değer bir bağlantı” tespit edildi.
ABD ve Danimarka’nın nüfus verileri üzerinden yapılan araştırma, hava kalitesinin sağlık problemleriyle ilişkisini araştıran bir dizi çalışmanın sonuncusu.
Chicago Üniversitesi’ndeki bilim insanlarının yürüttüğü çalışmada, yataklı veya ayakta tedavi gören, nöropsikiyatrik şikayetleri bulunan 151 milyon hastanın Amerikan sağlık sigortası veritabanı kullanıldı. Araştırmacılar bu şikayetleri 87 potansiyel hava kirleticinin ölçümleriyle karşılaştırdı.
Bunun sonucunda en kötü hava kalitesine sahip ülkelerde -en temiz havaya sahip olanlarla karşılaştırıldığında- bipolar bozukluğun yüzde 27 arttığı, majör depresyonunsa yüzde 6 oranında daha fazla görüldüğü ortaya çıktı.
Makalenin yazarı, tıp ve insan genetiği profesörü Andrey Rzhetsky, “(ruh hastalıklarının) bilinen birden fazla tetikleyicisi var ama kirlilik yeni bir gelişme” dedi.
Rzhetsky, “Köpekler ve kemirgenler üzerinde yapılan araştırma, hava kirliliğinin beyni etkileyebildiğini, iltihaba sebebiyet vererek depresyona benzeyen belirtilere neden olabildiğini gösteriyor. (…) Aynı şeyin insanlarda da gerçekleşmesi çok olası” diye ekledi.
Chicago Üniversitesi’nden araştırmacılar bulgularını doğrulamak adına aynı metodolojiyi 1,4 milyon Danimarkalı hastaya ait veride de kullandı.
Araştırma ekibi Danimarka’nın Aarhus Üniversitesi’ndeki araştırmacılarla beraber çalışarak, 10 yaşına kadar çevre kalitesi düşük alanlarda yaşayan Danimarkalı yetişkinlerde nöropsikiyatrik hastalıkların görülme sıklığını inceledi.
Ekip, en kirli bölgelerde yaşayan insanların ruh sağlığı bozukluklarında yüzde 29 artış tespit etti.
Çalışmada, yüksek hava kirliliğine maruz kalmanın Danimarkalı hastalar arasında şizofreni ihtimalini iki kattan fazla artırdığı, ayrıca kişilik bozukluğu, depresyon ve bipolarlık gibi vakaları da sıklaştırdığı tespit edildi.
PLOS Biyoloji’de yayımlanan araştırmanın ortak yazarı, işlemsel biyolog Atif Khan, “Amerika Birleşik Devletleri ve Danimarka’daki çalışmalarımız, özellikle erken yaşlarda kirli alanlarda yaşamanın, zihinsel bozuklukların bir öncülü olabildiğini gösteriyor” dedi.
Ancak araştırma dışından akademisyenler, başka faktörlerin de bu korelasyona neden olabileceğini ifade ediyor.
Çalışmayla beraber yayımlanan eleştirel bir yorumda, Stanford profesörü John Ioannidis, çalışmanın kötü hava kalitesinin zihinsel hastalıklara neden olabileceği konusunda “ilgi çekici bir olasılık” ortaya koyduğunu, ancak ortaya net bir durum koymadığını söyledi.
Ioannidis, “Büyük veri setlerini içeren analizlere rağmen, mevcut kanıtların önemli eksiklikleri var ve olası önyargılardan oluşan uzun bir dizinin varlığı, gözlemlenen ilişkileri geçersiz kılabilir” dedi.
Kraliyet Psikiyatristler Koleji’nden sürdürülebilirlik üzerine uzman asistanlık yapan Dr. Daniel Maughan ise araştırmada hava kirliliği ile akıl hastalıklarının oluşumu arasındaki bağlantının “artan kanıtlar” üzerine kurulduğunu söyledi.
Maughan, çalışmanın hava kirliliğinin ruh sağlığı problemlerine doğrudan neden olduğunu göstermese de erken yaşta hava kirliliğine maruz kalmakla ruhsal problemler arasındaki “güçlü bir bağlantıya” işaret ettiğini söyledi.
Dr. Maughan buna ek olarak, “Ancak yüksek kirliliğe sahip bölgelerde yaşayan insanlarda ruh sağlığı problemlerine neden olabilecek birçok çevresel faktör de mevcut. Nüfus yoğunluğu ve yeşil alanlara erişimin azalması gibi… Bu nedenle düşük hava kalitesini ruhsal hastalıkların tek nedeni saymak zor” dedi.
Dünya Sağlık Örgütü hava kirliliğinin her yıl 7 milyon insan öldürdüğünü tahmin ediyor. Dakikada 13 ölüme tekabül eden bu sayı; savaş, cinayet, tüberküloz, HIV, AİDS ve sıtmanın toplamından daha fazla.
ÖKötü hava kalitesi önceki çalışmalarda da astım, kalp hastalığı ve çeşitli kanser türleri gibi bir dizi başka hastalıkla ilişkilendirilmişti.
*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
https://www.independent.co.uk/news/health
Independent Türkçe için çeviren: Noyan Öztürk
Kaynak: independentturkish.com