Sağlık Bakanı Kemal Memişoğlu’nun rahim ağzı kanseri ve siğilleri önleyen HPV aşısının rutin takvime alınacağı haberini ‘müjdelemesi‘, bu konuda çabalayanları sevindirdi. Mücadele fitilini ateşleyen Boyun Eğmeyen İlaç Emekçilerinden eczacı Cem Kılınç, “Aşıların bir an önce başlamasını ve çocukların kollarındaki aşı fotoğraflarının bakanlık web sitesi ve medyada paylaşılmasını bekliyoruz” dedi.
Türkiye’nin gündeminde HPV aşısı yokken, Tokat Zile’deki eczanesinde HPV aşının ücretsiz yapılması için mücadele başlatan Kılınç’a ilk destek İstanbul’dan arkadaşı ve meslektaşı Buğra Üstündağ’dan geldi.
İkiliye kısa zamanda kadın örgütleri, barolar, hekim ve eczacılık örgütleri, üniversiteler, siyasi partiler de katıldı. Binlerce kilometre yol kat edildi. Köylere kadar gidildi. Medya meseleyi daha da görünür kıldı. Kıvılcım dalga dalga büyüdü, ülkeye yayıldı. TBMM’ye kadar ulaşıldı ve mevzu genel kurullarda konuşuldu.
Kadınların aşısı olan bir hastalıktan ölmesi ‘kadın cinayeti’ olarak görüldü. Parası olanın aşıyı yaptırması, olmayanın bu haktan mahrum kalması dava konusuydu artık. Ücretli yaptıranlar Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) açtıkları davaları teker teker kazandı. Bazı belediyeler ücretsiz HPV aşısı yapmaya başladı. Nihayet hareket sesini Sağlık Bakanlığı’na duyurmayı başardı. Bakanlık sessiz kalamadı.
Kılınç, “Bu aşı politikleştirilmişti. Biz aslında bilimsel bilgiyle bir alan temizliği yaptık” dedi.
Nitekim kasım 2022’de dönemin Sağlık Bakanı Fahrettin Koca da HPV aşısının takvimi alınacağını söylese de somut adım atmadı. Derken aşının Türkiye’de üretileceğinden söz etti. Bu meselenin halk sağlığı boyutunu, ciddiyetini kavradıklarını gösterse de bildiğimiz bir çalışma henüz yok.
Erkeklere de yapılacak mı?
Halefi Kemal Memişoğlu da göreve başladığında bir televizyon programında, kısa zamanda HPV aşılarını takvime ekleyeceklerini söyledi. Nihayet önceki akşam TRT ekranlarında bu kez net konuştu: “HPV’nin özellikle rahim kanseri yapma riski olan iki suşu var. 2025’in sonunda bunlarla ilgili aşı programımızı başlatacağız. 13 yaşından itibaren tüm çocuklarımıza, 15 yaş üzeri tüm vatandaşlarımıza HPV aşısını yapabilir hâle geleceğiz.”
Böylece ilk kez uygulama yaşı ifade edildi. Memişoğlu’nun cinsiyet belirtmemesi erkeklere de yapılacağı yönünde yorumlanıyor. Bu da çok önemli bir adım. Zira HPV aşısı erkekleri penis, anal bölge, baş ve boyun kanserlerinden koruyor. Partnerlerine virüs bulaştırmanın önüne geçebiliyor.
Bu 2006’dan beri yapılan, güvenliği kanıtlanmış bir aşı. 126 ülkede kızlarda, 47 ülkedeyse hem kız hem de erkeklerde rutin aşılama programına (devletin ödediği) girdi. Şimdiye kadar 600 milyon dozun üzerinde aşı vuruldu.
Türkiye’de ikili aşı uygulanacak
HPV aşıları iki, dört veya dokuz tip içeren aşılar olarak da sınıflandırılıyor. İkili aşı dünya çapında rahim ağzı kanseri vakalarının yaklaşık yüzde 70’inden sorumlu olan virüs tipleri 16 ve 18’i içeriyor. Quadrivalan (4’lü) HPV aşısı tip 16 ve 18’in yanı sıra genital siğillerin yüzde 90’ından sorumlu olan iki tipi (HPV 6 ve 11’i) içeriyor. Nonavalan (9’lu) HPV aşısı ise 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52, 58 tipler (hem kanserlerin hem siğillerin yüzde 90’ından sorumlu tipleri) içeriyor. Aşılar ileri derecedeki lezyonları da önlüyor.
Bakan söz konusu açıklamasında iki tip virüsü içeren aşıdan söz etti. Belki ki hazırlıkları bu yönde.
Kılınç: Mücadelemize güveniyoruz
Diken’in sorularını yanıtlayan Kılınç, şunları söyledi: “Bakana güvenmekten ziyade biz verdiğimiz mücadeleye ve sonuçlarına güveniyoruz.
Buradan geri adım atılacağını düşünmüyoruz açıkçası. Dolayısıyla kısa bir süre de bu aşılamaların başlamasını bekliyoruz.
Aşılar için ilk kez tarih verilerek 2025 sonunda ve makul bir yaşta yapılacağının söylenmesi önemli.
Sağlık bürokratlarının ‘Bizim ülkemizde böyle bir aşıya gerek yok. Ben kızıma güveniyorum’ gibi açıklamalar yaptığı yerden, Sağlık Bakanının bizzat kendisinin devlet kanalında müjde olarak sunduğu bir yere varıldı. Buradan geri dönülebileceğini zannetmiyorum.”
“Geç kaldık ama çok yaklaştık”
Kılınç zaman zaman, “Siz inanıyor musunuz böyle bir şeyin (aşının rutin takvime alınması) olabileceğine?” sorularıyla karşılaştıklarını, ancak her zaman mücadelenin sonuç vereceğine inandıklarını söyledi.
“Mecburlar bunu yapmaya” diyen Kılınç şöyle devam etti: “Şu an yaklaşık 150 ülkede HPV aşısı ücretsiz. Avrupa Birliği’nden tutun Mozambik, Zimbabve’ye, Birleşik Arap Emirlikleri’nden Türkmenistan’a kadar bu aşılar ücretsiz yapılıyor.
Nijerya, Bangladeş gibi ülkeler aşı takvimine almışlar. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının neyi eksik? Üstelik devlet bütçesini kâra sokuyor. Birçok rahatsızlık yaşanmayacak ve bunun sağlık giderleri olmayacak.
Türkiye maalesef bu konuda geç kaldı. Ama aşıya yaklaştığımızı hissediyoruz. Bu sefer artık geri dönülemez.”
“Umarız erkek çocuklarına da yapılır”
Aşıların üretiminin zaman alan bir süreç olduğunu hatırlatan Kılınç, “Ümit ediyoruz ki aşı temini zamanında yapılır ve ocak başına yetişir.
Bir diğer ümidimiz hem kız hem de erkek çocuklarına yapılması. Bu 5-6 milyon aşının bir anda temin edilmesi demek.
Dolayısıyla şimdiden bu çalışmaların başlaması gerekiyor. ‘Aşıları ben ücretsiz yaptım’ demek yetmiyor. Toplumun aşı olmaya teşvik edilmesi de lazım. Malum bilim dışı insanların aşı karşıtlığı tereddüdünü yaydığı bir ortamda bunların da giderilmesi gerekiyor. Biz de mücadele vereceğiz o süreçte.”
Alıntı: diken.com.tr