Maraş merkezli depremlerde ağır hasar alan illerde bulunan sağlık kurumlarına yapılan yatırımlar hedeflerin altında kaldı. 18 Şehir Hastanesi’ne 2024’te 83 milyar lira ödenirken, depremin vurduğu 11 ildeki iki yıllık yatırım ise 66 milyar lirada kaldı .
6 Şubat Maraş merkezli depremlerin ardından ağır hasar alan sağlık kurumlarına yatırımların yetersizliği dikkat çekiyor. Sağlık Bakanlığı faaliyet raporları ile Cumhurbaşkanlığı deprem raporlarına göre, 18 şehir hastanesi müteahhitine 1 yılda yapılan harcama, depremin etkilediği 14 milyon vatandaşın yaşadığı illerde yapılan toplam sağlık yatırımlarının yaklaşık 17 milyar TL üstünde gerçekleşti.
Ayrıca, hem deprem bölgesindeki hem de ülke genelindeki birinci basamak yani koruyucu sağlık hizmetlerine yapılan yatırımların da çok yetersiz kaldığı, tüm yatırımların kamu özel işbirliği (KÖİ) ile yapılan şehir hastanelerine ayrılan kaynağın bunların çok üstünde kaldığı görüldü. Sadece deprem bölgesinde birinci basamak sağlık hizmetlerine planlanan yatırımın yüzde 10 olduğu ancak sadece yüzde 3’ünün yapıldığı görüldü.
BÜTÇEYİ YUTTU
Sağlık emekçisi Kubilay Yalçınkaya, Cumhurbaşkanlığı ve bakanlık verilerinde yer alan şehir hastaneleri müteahhitlerine ve deprem bölgesindeki sağlık kurumlarına yapılan harcama bedellerini karşılaştırdı. Sağlık Bakanlığı’na ait 13, üniversitelere ait bir ve özel sektöre ait altı olmak üzere bölgedeki toplam 20 hastane binası depremde ağır hasar aldığı anımsatan Yalçınkaya ‘‘Az ve orta hasarlı hastane binalarının sayısı ise bakanlıkta 89, üniversitelerde 15 ve özel sektörde 10 olmak üzere toplam 114’tür. Deprem sonrasında yıkılan, ağır ve orta hasar alan birinci basamak sağlık tesisi sayısı Adana ve Adıyaman’da 22, Diyarbakır‘da 24, Elazığ’da 1, Antep’te 14, Hatay’da 87, Maraş’ta 31, Kilis’te 2, Malatya’da 33, Osmaniye’de 3 ve Urfa’da 4 olmak üzere toplam 243’tür. Deprem bölgesinde toplam 219 milyar 85 milyon 499 bin 809 TL sağlık yatırımı planlanırken 2 yıllık süre sonunda gerçekleşen yatırım 66 milyar 984 milyon 764 bin 418 TL oldu’’ dedi.
2023 sonu itibariyle 16 milyar 760 milyon 707 bin 559 TL harcama gerçekleştiğini anımsatan Yalçınkaya ‘‘2024 sonu kümülatif 66 milyar 984 milyon 764 bin 418 TL harcamış. 2024 yılında yapılan harcama tutarı sadece 50 milyar 224 milyon 56bin 859 TL. 2 yılda konutlarda olduğu gibi sağlık yatırımları da yüzde 31 seviyesinde kaldı’’ diye konuştu. Yalçınkaya, şöyle devam etti: “Ülkemizde KÖİ ile açılan 18 şehir hastanesinde, 29 bin 82 hastane yatağı bulunuyor. 2024 yılında KÖİ modeli ile yapılan sağlık tesislerine yönelik başlangıç ödeneği olarak 83 milyon 697 milyon 118 bin TL bütçe ayrılmışken yapılan harcama 90 milyar 481 milyon 380 bin TL olarak gerçekleşmiş. Harcama başlangıç ödeneğinin 6 milyar 784 milyon 262 bin TL üstünde oldu.
Ayrıca KÖİ modellerine 2024’te 90 milyar harcayan bakanlık, bulaşıcı hastalıklara karşı aşılama faaliyetine başlangıç ödeneği olarak 2 milyar 725 milyon 870 bin lira ayırmışken, harcama tutarı 6 milyon 650 bin lira olarak gerçekleşti. Yine ‘birinci basamakların kamu kaynakları ile yapılsın, kamu binalarında hizmet sunulsun’ talebine rağmen birinci basamak sağlık tesisi yapım ve onarım kapsamında yapılan harcama 7 milyar 207 milyon 355 bin TL olarak gerçekleşmiş. KÖİ modeli kapsamında yapılan harcama birinci basamak yapım ve onarım için yapılan harcamanın 12,6 katı olarak gerçekleşmiş. Sadece 29 bin yatak için yapılan yatırım bütçeyi yutuyor.’’
∗∗∗
ŞİRKETLERE 13 KAT HARCAMA
• Birinci basamak sağlık hizmetine yatırım sadece 7 milyar 207 milyon 355 bin lira oldu.
• Aşılama faaliyetlerine ise 6 milyon 650 bin lira harcandı.
• KÖİ modelindeki harcama, birinci basamak yapım-onarım için yapılan harcamanın 12,6 katı olarak gerçekleşti.
∗∗∗
SADECE ÜÇ TANE ASM YAPILDI
Hatay Tabip Odası Başkanı Dr. Sevdar Yılmaz şunları söyledi: ‘‘Bu bölgede yıkılan çok sayıda ASM var. Hatay’da yıkılan 56 ASM’nin yerine şimdiye dek sadece üç tane yapılabildi. 70 aile hekimliği birimi konteyner ASM’lerde çalışıyor. Yüzde 5 civarında bir yatırım demek bu. 70 ASM birimi şu an konteynerda hizmet veriyor. Sağlık Bakanlığı’nın 2024 bütçesi 1 trilyon 20 milyar TL’ydi. TÜİK yıllık enflasyonu yüzde 44. Sağlık Bakanlığı’nın bütçesi geçen yılki enflasyona göre arttırılsa 1 trilyon 197 milyar TL olması lazımdı. Oysa bu yıl 1 trilyon 20 milyar TL olarak güncellendi. Diğer bir deyişle sağlıkta yüzde 17.4’lük tasarrufa gidilmiş. Bu tasarruf sadece deprem bölgesinde değil, birçok bölgede hissedilecek. Şehir hastaneleri yakın gelecekte Türkiye’nin sağlıkta sonunu getirecek.’’
Alıntı: birgun.net