Cesaria Evora, (d. 27 Ağustos 1941 – ö. 17 Aralık 2011 Cape Verde) Grammy ödüllü folk şarkıcısı.
Atlas Okyanusunda, Kuzey Batı Afrika açıklarındaki bir adalar ülkesi olanCape Verde’ye bağlı São Vicente, Mindelo’da doğdu. Doğduğu yer Afrika’da sömürgeleri bulunan Portekiz’in yüzyıllarca üs olarak kullandığı bir yerdi. Cesaria Evora, parlak sesi ve fiziksel çekiciliği hemen dikkat çekti, ancak bir genç kızken başladığı şarkıcılık yaşantısında umduklarını bulamadı. Barlarda şarkı söyleyerek annesine ve iki kızına baktı.
Onu dinlemek için Cape Verde’ye gelen Fransız menajer Jose da Silva, birlikte çalışmayı önerdiğinde Evora 47 yaşındaydı. Evora “Hiç değilse Paris’i görürüm” diyerek öneriyi kabul etti. Kendi deyimiyle “aç insanlarla, dünyanın fakir halklarıyla dayanışma içinde olmak amacıyla” sahneye gösterişli ayakkabılar yerine çıplak ayakla çıkmayı tercih eden Cesaria Evora’nın ilk albümü 1988’de yayımlandı. 1991 ve 1992’de yeni albümleri çıktığında artık 50’li yaşlarda ve hayatında ilk kez ünlüydü. Şarkılarını Portekizce ile Afrika dillerinin bir karması olan Creole dilinde söylemesine rağmen, sesinin sıcaklığı ile dünyanın her köşesinde geniş bir hayran kitlesi budu.
Sonraki yıllarda Dünya’yı dolaşıp aralarında Türkiye’nin de bulunduğu ülkelerde yüzlerce konser veren Evora, pek çok ödül aldı. 2003 yılında Güncel Dünya Müziği kategorisinde “Aşkın Sesi (Voz d’amor)” adlı albümüyle aldığı Grammy ödülü bunlardan biridir. Çıplak ayaklı diva olarak anılan sanatçı için bu ödüllerin belki en anlamlısı ülkesi tarafından verilen “Kültür Elçisi” unvanıdır. Sanatçı, Cape Verde’ye özel “morna” tarzı müziğin en önemli isimlerinden biridir. Şarkıları, Portekiz Fado’larından Küba ve Afrika müziklerine uzanan geniş bir yelpazeyi yansıtıyor.
Sanatçı, 17 Aralık 2011’de, Cape Verde’ye bağlı São Vicente adasında bulunan Mindelo’da, kalp yetmezliği ve hipertansiyon teşhisi ile kaldırıldığı Baptista de Sousa Hastanesi’nde, 70 yaşında hayata gözlerini yumdu.
17 Aralık 2011 Cumartesi günü aramızdan ayrıldı Cesaria..Hep çıplak ayak şarkı söylediği için Çıplak Ayaklı Diva olarak anıldı. Cape Verde adında bir adada 1941 Dünyaya geldi. 7 Yaşında babası vefat etti,10 yaşında annesi altı çocuğa bakamayacağına karar verdi ve onu yetimhaneye bıraktı. 16 Yaşında bir arkadaşının ikna etmesiyle denizcilerin gittiği bir tavernada şarkı söylemeye başladı..Ve 70 Yaşına kadar söylemeye de devam etti, evi her zaman herkese açıktı. Bir rivayete göre ölmeden 48 saat önceye kadar..Hasret (Sodade) adlı şarkısı en çok sevilen şarkılarından biriydi. Hayranları bu şarkıyı dinlerken artık ona olan özlemlerini hissedecekler..
HASRET
Sana kim öğretti,
o uzak yolu?
Sana kim öğretti,
o uzak yolu?
O yolu,
Sao Tomé’ye kadar olan…
Hasret, hasret
Hasret
Vatanım, Sao Nicolau’ya olan…
Eğer bana mektup yazarsan,
ben de sana yazarım
Eğer beni unutursan,
ben de seni unuturum.
Sen geri dönene kadar…
Hasret, hasret
Hasret
Vatanım, Sao Nicolau’ya olan…
CESARIA EVORA/ Müziğin Çıplak Ayaklı Divası
Atlantik Okyanusu’nun maviliklerinde yer alan Cape Verde Adaları’nı dünyanın tanıma nedenidir kendisi. Sahra Çölü kadar kurak bu adalar, yüzyıllar boyunca Afrika’yı yağmalamaya gelen Portekizlilerin üssüydü. Köleleri Amerika’ya yıllarca buradan gönderdiler. 1975’te de ada bağımsızlığını kazandı. Portekizliler giderken adalara, bir yanda koyu bir yoksulluğu, öte yandan Portekizce ve Afrika dillerinin karışımı olan özel dil olan “Creole”yu ve aşktan, denizden, memleket ve sevgiliye duyulan hasretlerden, tutkulardan, talihsizliklerden bahseden “Morna”ları bıraktı.
Cesaria Evora 1941 yılında yoksul bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi, yedi kardeştiler. Babası keman çalardı,7 yaşında onu kaybetti. 10 yaşında ailesinin ona bakamaması nedeniyle yetimhaneye verildi. 16 ‘sında bir rastlantı eseri olarak barlarda şarkı söylemeye başladı. 40’ına kadar başından üç evlilik geçti ve bu evliliklerinden üç çocuğu dünyaya geldi. Bu yıllara kadar geçimini barlarda şarkı söyleyerek sağlayan sanatçı, oldukça zorlu ve yoksul bir yaşam sürdü.
Cesaria Evora’ya 47’sinde başına talih kuşu kondu. Cape Verde’de bir Fransız yapımcı tarafından keşfedilerek Paris’e gitti. 53’ünde ise Fransa’da uluslararası şöhret haline geldi. Artık bütün dünya onu tanıyordu. Creole dışında dil bilmeyen, sahneye çıplak ayakla çıkan sanatçı, başka bir dil öğrenmeyi hep reddetti. Evora’yla konuşabilmek için önce Creole konuşan birilerini bulmak gerekiyordu. Bu yumuşacık, hüzünlü, alabildiğine acı dolu şarkılarını o benzersiz sesi ile ve hep kendi dili ile söyledi. Tek bir okulu vardı, barlar… Sesini bile o barların dumanlı havasına ve bedava verilen içkilerine borçluydu. Evora çıplak sahnede şarkılarını çıplak ayakla söylerdi, hatta ilk albümünün adı La Diva Aux Pied Noir (Çıplak Ayaklı Diva)dır. Çıplak ayakla sahneye çıkması; belki denildiği gibi geçmişini unutmamak unutturmamak içindi… Belki de sadece ayaklarını yıllarca özgür bırakarak ayakkabısız yaşama alışkanlığına bağlıydı…
Sahnede gözlerini kapatıp sallanarak şarkı söyleyen bu kadın, tüm dünyada konserler verdi.1988-2006 yılları arasında 10 adet albüm çıkardı. Tüm dünyada albümleri 4 milyon adet sattı. Beş kez aday gösterildiği Grammy ödülünü, 2003 yılında Güncel Dünya Müziği kategorisinde “Aşkın Sesi (Voz d’amor)” adlı albümüyle aldı. Şöhrete karşın yaşamını hiç değiştirmedi, hep adasına, ailesine, evine bağlı kaldı.
Sanatçı bir açıklamasında, Cape Verde şarkılarının bir karışım olduğunu söyleyerek: “Limana gelen her teknenin izi vardır müziğimizde. Angola, Portekiz, Brezilya, Karayipler… Her yerden gemiler gelir, geçer. Bize seslerini, melodilerini bırakırlar. Özellikle son 200 yılda çok renklenmiş şarkılar. Blues’a benzetiyorlar. Zencilerin çektiği ıstırabı anlatıyor, hasreti anlatıyor. Bazen benzer enstrümanlar kullanıyoruz. Buna karşın bluesdan çok farklı bir müzik bu” diyerek müziğinin çok renkliğinin temel taşlarını anlatmıştır.
Müziğin çıplak ayaklı divası;
70 yaşına kadar bize şarkılarını söyledi.17 Aralık 2011’de, Cape Verde’de, hayata gözlerini yumdu. Geride, onu uzun yıllar bıkmadan dinleyecek bir dinleyici kitlesi ve unutulmaz şarkılar bırakarak aramızdan ayrıldı.
Müziksiz kalmayın..