Hangi filmi tanıtacağımı kararlaştırmıştım: Besle Kargayı (Cria Cuervos, Raise Ravens, The secrets of Anna). Geçen yıl izlediğim bu filmden çok etkilenmiştim. Sonrasında internette yaptığımız aramalar filmi daha çok sevmeme, uzunca bir süre etrafımdaki insanlara anlatmama neden oldu. Kafamda yazacağım yazıyı olgunlaştırırken Yıldız’dan Pan’ın Labirenti (El Laberinto del Fauno – Pan’s Labyrinth) filminin tanıtılması önerisi geldi. Bu da izlediğim bir filmdi. Birinden birini seçemeyince ikisini de tanıtmaya karar verdim. Bu iki filmin birçok ortak noktası var. İkisi de İspanya’da, aynı dönemde geçiyor, bir çocuğun gözünden anlatılıyor ve ödüllü filmler.
İkincisinden başlayayım. Arkadaşların filme ilişkin önyargısı nedeniyle – Hollywood Sineması!- filmi izlemeyip başka şeylerle uğraşıyordum: Çünkü yoğun şiddet sahneleri olduğu söylenmişti. Onların konuşmaları ve zaman zaman göz attığım görüntülerin etkisiyle ben de izlemeye başladım. Ardından filmin tamamını izledim. Üç Oscar ödüllü ABD, İspanya ve Meksika ortak yapımı dram-fantastik-gerilim türündeki film, İkinci Dünya Savaşı yıllarında geçiyor. İç savaş biteli beş yıl geçmiştir ve Cumhuriyetçiler Frankocular karşısında yenilmişlerdir. Ancak, İspanya’nın kuzeyinde, halkın da desteğiyle direniş sürmektedir. On yaşındaki Ofelia (Ivana Baquero), hamile annesi Carmen (Ariadna Gil) ile Navarra’da, üvey babası Yüzbaşı Vidal’in (Sergi López) yanına gider. Cumhuriyetçi direnişini kırmakla görevli Frankocu yüzbaşının sadistlikleri, karakolun kurulduğu çiftliğin sessiz ama gözüpek hizmetçisi, hamile ve üvey babanın sürekli aşağıladığı annesi arasında Ofelya, kendine bir yol çizmek zorundadır. Yakındaki koruda bir labirentin içerisinde yaşayan “Pan” adındaki yaratık, küçük kızın tüm yaşamını değiştirecektir.
Franko diktası altındaki İspanya’nın karanlık dönemlerini anlatan filmi izlerken masalsı bir havayla savaşın acımasız
gerçekliği arasında gidip geliyorsunuz. filmin müziklerinde Javier Navarrette imzası var. Carlos Saura’nın ilk dönem önemli filmlerinden olan Besle Kargayı, Franco rejiminin çöküş dönemindeki İspanya’yı, bir ailenin öyküsü çerçevesinde iç savaştan yıllar sonra, o yıllarda 8 yaşında olan Ana’nın gözüyle anlatıyor. Carlos Saura’nın Criterion Collection serisinden DVD olarak satılan filmi ülkemizde çeşitli festivallerde birçok kez gösterilmiş. film Cria Cuervos adını İspanyolca’da bizdeki “besle kargayı, oysun gözünü” özdeyişinin benzeri bir anlam taşıyan “Cria cuervos y te scaran los ojos”dan alıyor. Cria hem çocuk, hem de hayvan beslemek anlamlarına geliyor.1976 Cannes film festivali jüri büyük ödülü ve 1977 Fransız Sinema Eleştirmenleri Sendikası En İyi Yabancı film Ödülü almış. Eleştirmenler filmin bir kızın ölümle yüzleşmesi olarak okunabileceği gibi İspanyol tarihini anlatan bir alegori ya da Katolik İspanya’daki kadının özgürlüğünün olmaması olarak da okunabileceğini belirtiyor.
Bazı eleştirmenler filmdeki babanın geleneksel değerlerin yadsındığı Franko rejimini, annenin ileri derecede hasta olan eski İspanya’yı, babaannenin geçmişi, Anna ve kızının ise örselenmiş ama hâlâ umudu olan yeni İspanya’yı; konağın bahçesindeki boş yüzme havuzunun ise ulusal belleğin boş haznesini temsil ettiği ileri sürülmekte. Filmdeki “Por Que te Vas” şarkısı size de bir yerlerden tanıdık gelecektir.
Besle Kargayı
Yapım:1976, İspanya
Yönetmen: Carlos Saura
Senaryo: Carlos Saura
Oyuncular: Ana Torrent, Geraldine Chaplin, Héctor Alterio, Şorinda Chico, Mónica Randall, Germán Cobos, Mirta Miller
Yapımcı: Carlos Saura, Elías Querejeta
Görüntü Yönetmeni: Teodoro Escamilla
Müzik: Frederic Mompou
Süre:1 saat, 47 dk.
Gösterim Tarihi: 18 Mayıs 1977
Pan’ın Labirenti
Yapım: 2006, Meksika, İspanya, ABD
Tür: Dram / Fantastik / Gerilim
Yönetmen: Guillermo del Toro
Senaryo: Guillermo del Toro
Oyuncular: Maribel Verdu, Ivana Baquero, Ariadna Gil, Alex Angulo, Doug Jones
Görüntü Yönetmeni: Guillermo Navarro
Müzik: Javier Navarrete
(Besle Karga’yı izleyemeyenler ya da bulamayanlar için İnternet araştırmaları sırasında bulduğum filmden karelere ekli linkten ulaşabilirsiniz. http://s90.photobucket.com/albums/k242/Mouselemur /cria%20cuervos/?start=100)
Dr. Rukiye ÇETİN SEÇKİN