Page 11 - Hekimce Bakış Dergisi 108. Sayı

ADALETİN

TRAVMASI

Prof. Dr. Burhanettin KAYA | burha65@yahoo.com

Adalet: Örseler mi? Onarır mı? değerlendirmesi, anlamlandırması ve yorum-

lamasında değişikliklere yol açar.
Travma kavramı
Travma, bireyin ruhsal ve bedensel varlığını çok Travmanın etkileri
değişik biçimlerde sarsan, inciten, yaralayan her İnsan eliyle istemli oluşturulan travmalar (işkence,
türlü deneyimi tanımlar. Kişinin içsel kaynaklarının savaş, tecavüz, şiddet, katliam, pogrom, soykırım
kısa süre için de olsa baş etmekte yetersiz kaldığı vb.), insan eliyle istemsiz oluşturulan travma-
ve uzun süreli psikolojik belirtiler üreten aşırı ölçüde lar (araç kazaları, iş kazaları vb.), doğal afetler
üzücü bir olayı anlatır (Briere ve Scott, 2016). (deprem, sel, kasırga, orman yangınları vb.) biçi-
minde sıralanmaktadır. Ayrıca travmanın yaşan-
Amerikan Psikiyatri Birliğinin DSM-5 sınıflama ma biçimine göre de bir sınıflama yapılmaktadır.
sitemimin tanı ölçütlerine göre travma doğrudan Ani, beklenmedik, tek olay biçimindeki travma-
örseleyici olaylar yaşama ya da başkalarını başına tik yaşantılar Tip I Travma, yineleyici travma-
gelen olayları doğrudan doğruya görme, tanıklık tik yaşantılar Tip II travma olarak ayrılmaktadır.
etme gibi yollardan biriyle-birçoğuyla gerçek ya da Bu travmaların tekil ya da çoğul, bireysel ya da
tehdit edici bir biçimde ölümle, ağır yaralanmay- toplumsal ve kesitsel ya da süreğen olmasına
la karşılaşmış, ya da cinsel saldırıya uğramış olma göre etkileri ve yarattığı ruhsal etkilerin kalıcılığı
olarak tanımlanmaktadır. Bir aile yakınını ya da arkadaşının değişmektedir.
başına örseleyici olaylar geldiğini öğrenme bu tanım
içindedir. Bu öğenin travma tanımın içinde ele Travmatik yaşantıların bireyde, ailede ve toplumda
alınabilmesi için aile bireyinin ya da arkadaşının yarattığı birçok ruhsal ve toplumsal etkiler vardır.
gerçek ölümü ya da ölüm olasılığının şiddet ya da Yarattığı süreğen korku ve güvensizlik yanında aile
kaza sonucu olması gereklidir. Ayrıca örseleyici yapısında, dinamiklerinde ve işlevlerinde bozulma-
olayların itici, rahatsız edici ayrıntılarıyla yineleyici lara yol açabilir. Bireyin ruhsal sağlık ve işlevselliğini,
bir biçimde ya da aşırı düzeyde karşılaşma da trav- yakınları ve kişiler arasındaki ilişkileri, genel olarak
ma tanım içinde değerlendirilir. yaşadığı toplum ve toplumsal gruplar ile ilişkilerini
olumsuz yönde etkiler.
Travma aslında kişinin güçsüzlüğüyle yüz yüze
gelmesi, karşı konulmaz bir güç tarafından çaresiz Adalet ve Yargı
bırakılma anlamına gelir. Bu deneyim, bireyin bil- Cumhuriyetin kuruluşundan bu yana adalet ya da
gi işleme, stres etkenine anlam verme, olağan baş adli yargı her zaman iktidarın kendini pekiştirdiği
etme sistemlerini felce uğratan bir sonuç doğurur. bir araç. Türkiye yargısı kendi içinde iktidarı üreten
Bu da kişinin dünya görüşüyle ilgili bilişsel değişik- bir yapı olarak farklı güçlerin ilişkilerini bir hukuk-
likler oluşmasına, kendini, dünyayı ve geleceği sal eşitliğe taşımak yerine daima güç ilişkilerini

Kasım 2025 hekimcebakis.org 9