MÖ. 79 yılında Vezüv Yanardağı’nın patlamasıyla küller altında olduğu gibi kalan Pompei’nin Gizemler Villası’nda (Villa of Mysteries) yer alan freskler, antibiyotik kullanılarak bakterilerden arındırıldı.
Konservatörler, Gizemler Villası’nın yemek odasını süslediğini düşündükleri Diyonisos duvar süsünde bulunan canlı bakterileri temizlemek için bir penisilin türevi olan amoksisillin kullandılar. Streptokok bakterilerin boyanın doğal pigmentlerinin içine yerleştiği ve onları toza dönüştüğü biliniyor. Villa, iki yıllık bir restorasyon projesinin ardından 2015 Mart ayında tekrar ziyarete açıldı.
“Gizemler Villası” Roma mimarisine uygun olarak balkonlarla çevrili avlu şeklinde yapılmış; kime ait olduğu ve ne amaçla yapıldığı bilinmediğinden, arkeologlar tarafından “Gizemler Villası” adı verilmiş bir tarihi yapı. Villa’nın Ayin Odası denilebilecek özel kabul odası, 4,5 x 7,5 m. ölçülerinde ve villanın girişinin sağ tarafında yer alıyor. İçeri girer girmez, duvarlarda ayinin tüm aşamalarını gösteren, kırmızı fon üzerine resmedilmiş fresklerle karşılaşılıyor.
Arkeolog ve mitologlar oda ve fresklerle ilgili ikifarklı tahminde bulunuyorlar. Birincisi ‘’evlilik için hazırlık’’ ikincisi bir “Initiation Odası” olduğu şeklinde.
Gizemli bir tarikata kabul ayinlerinin yapıldığı, initiation törenlerinde amaç, özel bir ayinle, yeni üyenin sırlara açılan kapıdan ilk adımı atmasıdır. “Gizem” sözcüğü, Klasik Dünya’da gizli öğretileri simgeliyordu. Yunanca “rite” olan sözcük, “büyüme, gelişme” anlamına geliyor. Aşamalı özel ayinlerle kişinin evrimleşmesi sağlanırdı. Ayinler bir kutlama değildir. Geçişlerin veya yükselişlerin kilometre taşları olarak düşünülmelidir. Bir okuldan mezun olup, daha yüksek bir diğerine geçmek gibi; psikolojik açıdan bakıldığında ise, yaşamın çeşitleri aşamaları olarak görülebilirler.
Aslında ritler, yaşamın bütün aşamalarının ve hatta sürprizlerinin taklididirler. Teatral bir ortamda deneyimliler bilgilerini, yenilere veya deneyimsizlere aktarırlar. Herkes rolünü yapar ve rolünü yaparken de aidiyet içinde kendini güvenlikte hisseder. Daha geniş anlamda, dinlerin ve tarikatların kökeninde de bu duygu vardır. Ama gizem ritlerinin sonunda çoğu zaman zaten yaşamın da kozmik bir tiyatro olduğu noktasına ulaşılır.
Bir rit uygulanırken, genelde bir drama yani, teatral bir oyun oynanır. Oyun sırasında öğreti bir bir rolle simgelenir. Örneğin drama ölümü ve yeniden doğumu içermektedir. Yani eski kişilik ölecek ve yeni kişilik doğacaktır. Gereği oldukça, tören bir rahip veya rahibe tarafından (Buradaki rahip, rahibe sözcüklerinin Hristiyan dinindeki rahip ve rahibelerle hiç alakası yoktur; bir öğretmen veya bilge kişi kastedilir) yönlendirilerek tören sonlandırılır.
Gizemler Villası’nda yapılan törenlerde ilk amacın bir ayrıcalık imtiyaz düşüncesine alıştırma olduğu görülüyor; örneğin genç kız, kızlık aşamasından, evli kadın aşamasına geçerken korunmalı ve gereken bilgileri önceden öğrenerek hazırlıklı olmalıdır.
Pompei restorasyon laboratuvarının yönetici olan Stefano Vanacore önderliğindeki 20 kişilik ekip villaya yeni bir görünüş kazandırdılar. Ekip aynı zamanda 1900’lerdeki kazılar sırasında boyaların üzerinde kalan toprak kalıntılarını da temizlediler. 2013’te mozaik tabanların stabil hale getirilmesiyle başlayan çalışmalar yüzlerce metre kare iç dekorasyon alanının temizlenmesiyle devam etti.
Analizler duvarlarda ısı ile boya sabitleme (boyanın eritilmiş bal mumu ile karıştırılması) ve su bazlı pigmentlerin kullanılmasından “Mısır mavisi” gibi az rastlanır tekniğe kadar birçok değişik boyama tekniğinin kullanıldığını gösterdi. Duvar resminde kullanılan koyu kırmızıya özel bir dikkat gösterildi. Konservatörler kırmızı boyanın pigmentlerinde oluşan siyah lekeleri çıkarmak için lazer yöntemini kullandılar. Bu siyah lekelerin içinde siyah magnezyum minerali bulunan toprak kalıntılarının yağmur suyuyla reaksiyona girdiklerinde zamanla çözülmeleri sonucu oluştuğu biliniyor.
Sonuç olarak görüyoruz ki antibiyotik ve lazer kullanımı sadece hastaları değil geçmişin gizem ve güzelliklerini de iyi ediyor.