Guatemala’da Hafta Tatili
Guatemala’da Hafta Tatili, Latin Amerika’nın Nobel ödüllü yazarlarından Miguel Angel Asturias’ın 1954 yılında sol reformist Arbenz hükümetinin ABD darbesiyle devrilmesinin ardından yazdığı bir roman. Guatemalalı şair, romancı ve diplomat olan Miguel Angel Asturias 1899 yılında Guatemala kentinde doğdu. Çocukluğu ve gençlik yıllarını ülkesinde geçirdi, hukuk eğitimi aldı. Fransa Sorbonne’da antropoloji okudu ve ülkesinin yerli halkı Mayalarla ilgili araştırmalar yaptı. Asturias’ın tüm dünyada ünlenmesini sağlayan Maya yerlilerinden esinlendiği yarı şiirsel masalsı kitabı Guatemala Efsaneleri’dir. 2 yıl sonra ilk romanı Latin Amerikalı bir diktatörü anlattığı Bay Başkan (Senor Presidente) yayınlanır. Tümüyle çürümüş bir toplumu sürrealist teknikleri kullanarak anlatır.
1933de ülkesine döner ve diplomatlık kariyeri başlar. Meksika, Arjantin, San Salvador’da görev yapar.
1949da başyapıtı sayılan Mısır İnsanları (Hombres de Maiz) yayınlanır. Yerli kabilelerinin topraklarını ve kültürlerini korumak için başlattıkları isyanı anlattığı bu romanında Asturias, Mayaların gizemli dünyasına dalar, büyülü gerçekçilik akımının izleri bu mitik anlatıda belirgindir.
1950 lerde ABD şirketi United Fruit Company’nin tüm orta Amerikada muz cumhuriyetleri kurarak yürüttüğü sömürü politikalarını anlattığı Muz Üçlemesi’ni (Banana Trilogia) yazar. Muz plantasyonları için yakılan köyler, ormanlar, işbirlikçi hükümetlere karşı yerli ayaklanmaları bu üç kitabın temasıdır.
Guatemala’da reformist, solcu Jacobo Arbenz’in 1954 yılında ABD destekli faşist bir darbeyle devrilmesinden sonra Asturias büyük bir öfke ve acıyla Guatemala’da Hafta Tatilini yazar. Bu darbeden sonra ülkesini terketmiş ve ölene dek sürgünde yaşamış; 1966 yılında lenin Barış Ödülünü, 1967de de Nobel Edebiyat ödülünü almıştır.
Son yıllarını Madrid’de geçirmiş ve 1974 yılında bir edebiyat turnesinde iken ölmüş, Paris’te Pere la Chaise mezarlığına gömülmüştür. Bu yıl ölümünün 40. yılında tüm latin Amerika’da anıldı. Ancak ülkesi Guatemalada hala tabu. Oğullarından biri, Rodrigo Asturias babasının Mısır İnsanları kitabındaki kahramanın adıyla savaşmış ünlü bir gerilla lideriydi.
Guatemala’da Hafta Tatili 1955 yılında yayınlanır. ABD şirketi United Fruit Company’nin çıkarları Jacobo Arbenz hükümetinin toprak reformuyla çatışır ve büyük zarara uğrayan şirketin çıkarlarını savunmak için CİA devreye girer ve ABD askeri müdahalesiyle faşist darbe gerçekleşir. CİA’nın yıllar sonra deşifre olan arşivlerinde bu darbenin ayrıntıları ”Operation PBSUCSESS” isimli dosyada yer almaktadır. Guatemala’da Hafta Tatili bu darbeyi anlatır. Birbiriyle bağlantılı sekiz öykü darbenin gerçek yüzünü ortaya çıkarır. Hafta tatilini geçirirken paraşütle atılan silahların taşınmasıyla
görevlendirilen Amerikalı bir çavuş, Guatemala asıllı nihilist bir Amerikalı turist rehberi, tanık oldukları darbeyi umursamazlıkla izleyen turistler, yerlilere toprak verilmesini hazmedemeyen darbeci toprak sahipleri, hükümete ihanet eden ve taraf değiştiren askerler, işbirlikçi medya, din adamları, kurşunlanan çiftçiler, köylüler, bu alabildiğine polarize olmuş ülkenin iki ayrı yüzünü temsil eden insanlar öykülerin kahramanlarıdır. Asturias bu romanında diğer romanlarından farklı bir yöntemle araştırmacı bir gazeteci gibi olayları doğrudan öykülemiştir.
Ülkesinde yıllarca sürecek iç savaşın başlangıcını duyduğu derin bir keder ve öfkeyle anlatmış, tarihe tanıklık yapmıştır.
Bu, dünyanın her yerinde, her dönemde tekrarlanagelmiş, sömürülen halkların tanıdığı, yaşadığı bir öyküdür. Asturias’ın şiirsel anlatısıyla unutulmaz bu romanı güncelliğini yitirmeden günümüze ışık tutuyor.