Davutlar Köyü Keles İlçesinin Güney Doğusunda İlçe merkezine 11,6 km Bursa kent merkezine ise 46,6 km mesafede tarım ve hayvancılıktan başka gelir kaynağı olmayan ilçenin en üretken vadisinde Kozağacı vadisinde yer alan şirin ancak kaderine boyun eğmeyen cesur insanların yaşadığı bir köy.
Kaderine boyun eğmemelerine en somut örnekler i- Kozağacı vadisinin mikro klima özelliklerine ve arazi koşullarına uygun kiraz, ceviz, üzüm vb. çoğu ihraç edilen ürünler yetiştirerek gelir düzeylerini artırma çabaları, ii-2007 yılında günümüzdekine benzer bir biçimde arazilerinin altındaki düşük kaliteli linyit kömürünün çıkarılması ile işletilecek Termik Santralin yapımına karşı verdikleri mücadele sonucu elde ettikleri başarı , iii-6 yıl sonra tekrar yöresel/bölgesel koşullarda herhangi bir değişiklik olmamasına rağmen Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu, Keles’in Kozağacı Vadisi; Davutlar ve Harmanalanı ruhsat alanlarından çıkartılması ve termik santral kurularak elektrik üretilmesi karşılığı köylerinin yok edilişine neden olacak özelleştirme ihalesine karşı başlattıkları mücadele olarak verilebilir.
Özelleştirme ihalesine karşı başlattıkları son mücadele de binlerce kişinin katılımıyla Bursa ‘da gerçekleştirdikleri yürüyüş ve ihale günü iki otobüsle Ankara’ya gitmeleri ile Kozağacı vadisini Bursa ve Türkiye gündemine taşımayı başarmışlardır.
Hem Bursa’da yapılan yürüyüşe katılım hem de Kozağacı Vadisi’nin girişinde sizi karşılayan “canımı veririm toprağımı vermem” afişi köylülerin termik santral yapımına karşı duruşlarının kararlılığını simgeleyen en önemli göstergelerdir(Şekil 1).
Şekil 1. Kozağacı Vadisi Girişinde Köylülerin Kararlılığını Simgeleyen Afiş
Harmanalanı ve Davutlar Ruhsat Sahaları ve Etkilenecek (Haritadan silinecek) Köyler ve Keles İlçesi
Türkiye Kömür işletmeleri tarafından 17 ekim 2012 tarihinde verilen ihale duyurusu ilanı ile yeniden başlatılan süreç 1 Kasım 2012 tarihinde yapılan ihalede en yüksek teklifi veren şirketin belirlenmesi ile sonuçlanmıştır.
Şu an değerlendirme aşamasında olan Türkiye Kömür İşletmeleri Genel Müdürlüğü Yönetim Kurulunun 07.05.2012 tarih ve 16/193 sayılı kararı ile kabul edilerek yapılan ihalenin Rödövans Şartnamesinde (İR.2405 – İR.2403 BURSA-Keles) Harmanalanı ve Davutlar Sahaları için verilen Koordinat bilgilerine (TKİ, 2012) göre yapılan çalışmayla Keles İlçesinin 23 köyü ve Keles İlçe merkezi yerleşim alanı dahil 3 mahallesinin ruhsat alanında kaldığı ZMO Bursa Şubesince belirlenmiştir (Şekil 2).
Şekil 2. Harmanalanı ve Davutlar Ruhsat Sahaları, Etkilenecek Alanlar (Keles ilçesi ve Köyleri)
Termik santral kurularak alım garantili elektrik üretim şartı ile Ruhsat alanındaki düşük kalorili ve kalitesiz kömürün açık ocak işletmeciliği biçiminde çıkarılması Keles ilçesinin kalbi ve kiraz, üzüm, ceviz gibi meyvelerin üretim merkezi olarak kabul edilen Kozağacı vadisinin 15 köyü ile birlikte ( köy merkezi ve yerleşim alanları dahil tüm arazi varlığı) haritadan silinmesine neden olacağı gibi Keles Arazi varlığının %20,3’nü oluşturan 23 köye ait 13.606 hektar arazinin zarar görerek 30 yıllık süreçte bütünüyle yok olmasına da neden olacaktır (Çizelge 1).
Çizelge 1. Harmanalanı ve Davutlar Ruhsat Alanındaki Köyler ve Arazi Kayıp Oranları
| HARMANALANI (Bursa KELES) Ruhsat Alanı | DAVUTLAR (Bursa KELES) Ruhsat Alanı |
| Harmanalanı :% 90 Köy merkezi dahil | Çaycılar :%100 Köy merkezi dahil |
| Bıyıklıalanı :% 90 Köy merkezi dahil | Karaardıç :% 95 Köy merkezi dahil |
| Akçapınar : %80 Köy merkezi dahil | Harmancıkdemirci :% 90 Köy merkezi dahil |
| Damalı :%60 Köy merkezi dahil | Denizler ( Sarıyar mah.) :% 80 Köy merkezi dahil |
| Dağdemirciler : %50 Köy merkezinin bir kısmı | Issızören : %7 0 Köy merkezi dahil
|
| Delice :%40 Köy merkezinin bir kısmı | Durak ( Durmuş, Karayaka mah.): % 60 köy Merkezi dahil |
| Uzunöz :% 40 Köy merkezi dahil | Başak( Galipler , Cuma Orta mah.) :% 55 Köy merkezi dahil |
| Yağcılar :%30 Köy merkezi hariç | Babasızlar :%40 Köy merkezi dahil |
| Gököz :%20 Köy merkezi hariç | Avdan :% 20 Köy merkezi dahil |
| Alpagut :%30 Köy merkezi hariç | Yüzbaşı :%20 Köy merkezi hariç
|
| Kıranışıklar :%5 Köy merkezi hariç | |
| Belenören :%5 Köy merkezi hariç | |
| KELES İlçe Merkezi Dahil Yenice, Çukur, Cuma Mahalleleri, Küçükovacık köyü ve Köy merkezi dahil |
Ayrıca yapılan analiz sonuçları Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünce uygun görülen 1. Grup İl ve İlçelerde/köy ve beldelerde kullanılabilen Keles Linyit kömürünün % 33,65-39,7 nem, % 22,9-24,5 kül, % 25,8-21,2 uçucu madde, %1,6-4,32 kükürt ve 1905-2.404 Kcal/kg gibi düşük alt ısı kapasitesine sahip olduğunu göstermektedir (Bursa Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü, 2012). Analiz sonuçlarının diğer bölgelerde saptanan veya işletilen linyit kömür rezervleri ile kıyaslandığında Harmanalanı ve Davutlar Sahalarına ait linyit kömürü rezervlerinin bu amaçla kullanılabilecek en düşük kaliteli linyit kömürü rezervlerinden birisi olduğu söylenebilir.
Kozağacı Vadisi Köyleri ve Tarımsal Üretim
Keles İlçe ekonomisi bütünüyle tarım sektörüne bağlıdır. Keles İlçesi ve köyleri günümüze kadar farklı sektörlerde gelir ve istihdam yaratacak yatırımlardan yoksun bırakıldığı gibi tarımsal üretimi destekleyen yatırımlardan da yeterince pay alamamıştır. Bu nedenle İlçe ve köylerinin ekonomisi tarımsal üretime (bitkisel ve hayvansal üretime) dayanmakta ve ilçe nüfusunun % 75’ni kırsal nüfus oluşturmaktadır. 65.725 hektar alan kaplayan ve hemen hemen tamamı dağlık olan İlçenin bu nedenle ancak %18’i yani 11.870 hektarı Tarım arazisidir. Başka bir anlatımla İlçenin yarısından fazlası ormanlık ve fundalık alanlardan oluşmaktadır. Tarım arazilerinin % 46,3’nü (5.494 ha) tarla arazileri, % 17,4’ nü Meyvelik (2.059 ha) % 2,5’ ni ise sebzelik (295 ha) alanlar oluşturmaktadır.
Keles ilçesinin 2011 yılı için yarattığı 59,9 milyon TL’lik ekonomik gelirin 25,15 milyon Türk Lirasını (% 41,9 nu) büyük çoğunluğu Kozağacı Vadisinde üretilen meyvelerden (kiraz, üzüm ve çilek ) sağlanmıştır (Bursa İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü Teknik Raporu, 2011). Aynı rapora göre üretiminin tamamına yakını Kozağacı vadisinde yapılan ve her geçen yıl artan kiraz üretiminde Keles İlçesi 3.025 bin ton ile Bursa İlinde (kiraz üretimi 25.929 ton), İnegöl ve İznik İlçesinin ardından 3. sırada yer almaktadır.
Bu nedenle Keles bölgesinde, özellikle tarımsal uygulamaların başarıyla yapıldığı alanlarda yer altındaki enerji kaynağının ekonomik boyutunun, mevcut alanda üretilen tarımsal ekonominin üzerinde olmadığı;
Son yıllarda büyük çoğunluğu ihraç edilen ve göçü tersine çeviren kiraz üretim alanlarına sahip Kozağacı vadisinin ve köylerinin üretim gücüne vereceği fiziksel zarara ek olarak kurulacak termik santralin yaratacağı sağlık ve çevre sorunları;
Yapılacak ihale şartnamesinde de belirtildiği gibi Keles (Davutlar ve Harmanalanı ruhsat alanlarında) bölgesinden çıkartılması düşünülen kömür ve devamında kurulması düşünülen termik santralin özelleştirme yoluyla gerçekleştirilecek olması ve şu anda halka veya kamuya ait olan değerlerin 5000 kişiden fazla insanın yaşama, barınma ve geçinme alanını yok etme pahasına bir şirketin kullanımına bırakılacağı;
ve daha da artırılabilecek nedenler ve en önemlisi Kozağacı vadisi köyleri halklarının doğup büyüdükleri topraklarda üreterek, yaşama hakları ve talepleri söz konusu özelleştirme ihalesinin iptal edilerek Kozağacı vadisine termik santral yapımından vazgeçilmesi gerektiğini göstermektedir.
Ülkemizin artan veya gelecekte daha da aratacak enerji gereksinimi ve yerli doğal kaynaklarımız kullanılarak enerji üretiminde dışa bağımlılıktan kurtulma söylemiyle gündeme getirilen özelleştirme ihaleleri ile termik santrallerin yapımından önce ülkemizin enerji politikaları, enerji talebi ile enerji üretim zorunluluğu ilişkisi gözden geçirilmeli, enerji üretim yatırımlarında öncelik yenilenebilir enerji kaynaklarına verilmelidir.
Ertuğrul AKSOY
KAYNAKLAR
TKİ 2012. Rödövans Şartnamesi (İR:2405-İR2403 Bursa/Keles Harmanalanı ve Davutlar Sahaları),( http://www.tki.gov.tr/tki/ihale.asp#; Erişim 12.10.2012).
Bursa Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü, 2012. http://www.bli.gov.tr/analiz.html ; Erişim 12.10.2012).
Bursa İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü Teknik Raporu, 2011. (http://www.bursatarim.gov.tr/; erişim 12.10.2012).