Page 64 - Hekimce Bakış 95. Sayı

6. BHopal paTlamaSI 03.12.1984 7. ÇErNoBİl paTlamaSI 26.04.1986
3 Aralık 1984. Bhopal,
dünyada yaşanmış en
büyük kimyasal yıkım diye
bilinir. Hindistan’daki Madya
Pradesh ilçesine sürüklenen
ölümcül bir sisin ardından
sabah bulunan binlerce
ceset. Raporlar, ABD’ye
ait Union Carbide pestisit
fabrikasının, 40 ton metil
isosiyanat gazını (tarım
amaçlı üretilen pestisit) 26 Nisan 1986. Çernobil Nükleer Santrali’ndeki 4 numaralı
dışarı atması sonucu 18 bin reaktörün bir teoriyi test etmek amacıyla kapatılması
kişinin ölümüne, 500 binden sonucu, testin daha birinci dakikası dolmadan ortaya
fazla insanın zehirlenmesine çıkan nükleer reaksiyon, ateş ve patlama. Bu yıkım
neden olan korkunç olay. Çernobil’in bulunduğu Ukrayna’nın, komşusu olan
Metil isosiyanat’ a maruziyet Belarus ile Rusya’nın da dahil olduğu (o zamanlar
sonrasında yaklaşık 8 bin hepsi SSCB’nin bir parçasıydı) ve İrlanda’dan Türkiye’ye
kişinin anında öldüğü bildirildi. Karaciğer, böbrek yetmezliği kadar uzanan bir bölgeye, Hiroşima bombasından 400
vb. hastalıklar için yaklaşık 50 bin kişi tedavi altına alındı. kat daha fazla radyasyon saçılmasına neden oldu. O
Doktorlar kurtaramadıkları (kurtarmaya çalışıp) yaralıları zamanki Sovyetler Birliği yönetimi, kazayı duyurmakta
nasıl tedavi edeceklerini bilmiyorlardı çünkü maruz geç kaldı. Patlamadan ancak 2 gün sonra İsveç’teki bir
kalınan gazın ne olduğunu bilmiyorlardı. En acısı da nükleer santralin radyasyon ölçüm aletlerinin yüksek
Union Carbide firmasının “ticari sır” olduğu gerekçesiyle değerler göstermesiyle kaza ortaya çıktı. Patlamanın geç
gazın ne olduğunu açıklamayı reddetmesiydi. Bu nedenle duyurulması nedeniyle yakın çevredeki yaşam alanları
ölü sayısı her geçen gün arttı. Aktivistler, felaketten bu tahliye edilmedi ve radyasyona maruz kalanların sayısı
yana meydana gelen 22 binden fazla ölümün doğrudan ne yazık ki azaltılamadı. Özellikle radyoaktif iyotun,
sızıntıyla ilgili olduğunu söylüyorlar. Union Carbide, olayın çevrede yaşayan çocuklarda tiroit kanserine yol açtığı
sabotajdan kaynaklanabileceğini iddia etti ancak fabrikada sonradan ortaya çıktı. Kazanın doğrudan sebep olduğu
bunu destekleyen herhangi bir bulguya ulaşılamadı. Şirket 56 ölüm ve 4.000’in üzerinde kanser vakası var. Fakat
2001’de Dow Chemical tarafından satın alındı. Yeni şirket elbette bu kadarla sınırlı değil. Çernobil reaktörünün 30
bu olayla ilgili sorumluluk yüklenmeyeceğini açıkladı. km yarıçaplı çevresi yasak bölge olarak ilan edildi ve 400
Hindistan, Union Carbide’den 3,3 milyar dolar tazminat bin insan bu bölgeden uzaklaştırıldı. Felaketten toplamda
talep etti, en sonunda 470 milyon dolara anlaştılar. Hayatta 1,7 milyon insan etkilendi. Bölgenin toprağında, radyoaktif
kalanlara kişi başına sadece 500 dolar düştü. Felaketle ilgili maddelerin aradan geçen 30 yıldan sonra etkinliği
açılan dava ancak 2010’da sonuçlandı ve hepsi de Hintli yarıya inmiş olmasına karşın doğal düzeye inebilmesi
yerel yöneticilerden sekiz kişi ikişer yıl hapse ve her biri için 200 yıl daha gerekiyor. Bugün Çernobil’de bulunan
2000 dolar para cezası ödemeye mahkum edildiler. Şirketin büyük miktardaki nükleer madde kalın beton duvarlarla
Amerikalı genel müdürü bir daha hiç Hindistan’a dönmedi çevrilerek kapsüllenmiş durumda olmasına karşın endişe
ve hiçbir ceza almadı. Greenpeace tarafından 2009’da
bölgede yapılan bir araştırmada toprakta normalin 7 katı yaratmaya devam ediyor. Aradan geçen 30 senede bu
toksik madde bulundu. 30 seneyi aşkın bir süredir fabrika duvarlar çürüyüp yer yer dökülmeye başladığından,
paslanmaya ve çürümeye devam ederken, içeride kalan bunu da tümüyle içine alacak kalın çelik bir kılıfın yapımı
binlerce ton pesdisit ve atık madde, yağmurlarla toprağa sürüyor ve 2017’de tamamlanması planlanan yapının G7
daha derin işlemeye, yeraltı sularına karışmaya, kuyulara ülkeleriyle Rusya’nın karşıladığı maliyeti 2,1 milyar avroyu
sızmaya, musluklardan akıp insan bedenlerine girmeye geçiyor.
devam ediyor. Hatta Dow şirketinin yaptığı 1 milyar Nükleer patlamanın temizlenmesi, yeniden yerleşim ve
dolarlık yatırım karşılığında Bhopal’i kaderine terk edilmiş ödenen tazminatlar toplamda 200 milyar dolara ulaştı.
oldu. Alınan ders ise, Bhopal’in tehlikeli teçhizatların Çernobil kazası, elektriğin, nükleer santraller yoluyla
bakımı ve yerleştirilmesi ve mümkün olan en az seviyede üretimindeki riskini ortaya çıkararak bu konuda dünya
kimyasal kullanımı konusunda sanayicileri bilinçlendirmiş genelinde tartışmalar başlattı. Birçok ülke nükleer enerji
olması. Mühendislik risk değerlendirmeleri ve tehlikeli programını yeniden gözden geçirdi ve değişiklikler
süreçler için güvenlik önlemleri, endüstri taahhüdü ve yaptı. Olabilecek benzer kazalara karşı alınacak önlemler
düzenlemeleri, iyileştirmelere yol açması bakımından belirlendi, yeni acil savunma programları hazırlandı, yasa
birer standart haline getirildi. ve yönetmelikler değiştirildi.

64 Hekimce Bakış