Omurgalıların gen analizine göre ne kadar yaşayabileceğini tahmin etmek mümkün olabilmektedir.
Avustralyalı araştırmacıların Aralık 2019 da yayınladıkları makalede; seçilen promotörlerde CpG yoğunluğunun omurgalılarda yaşam süresini gösterdiği belirtilmektedir. Neredeyse tüm hayvan türlerinde biyolojik yaşlanma görülmektedir. Yaşlanma, çeşitli biyolojik fonksiyonların azalmasını içerir ve bu sürecin dinamikleri bir türün maksimum ömrünü sınırlar. Yaşlanma ayrıca DNA metilasyonunu (DNAm) içeren çeşitli epigenetik değişikliklerle ilişkilidir. Bireylerin uzun ömürlülüğü genetik model organizmalarda spesifik allellerle güçlü bir şekilde bağlantılıdır. Sitosin-fosfat-guanozin (CpG) bölgelerinin DNAm’ı, 5-metilsitozin oluşturmak için sitozinde kovalent bir modifikasyonu içerir. DNA’da yapılan bu modifikasyon, altta yatan sekansı değiştirmeden, uzun ömür için kritik olan genler dahil olmak üzere gen ekspresyonunu düzenleme potansiyeline sahiptir.
Seçilmiş bir promotör setinde CpG yoğunluğuna dayalı olarak tahmini bir ömür saati elde edilmektedir. Ömür saati, seçilen 42 promotör içindeki CpG sahalarının yoğunluğundan hareketle omurgalılarda maksimum ömrü doğru olarak tahmin edebilmektedir. Ömür saati, yalnızca genom sekanslarını kullanarak yaşam süresini doğru bir şekilde tahmin etmek için tamamen yeni bir yöntem sağlamaktadır. Bilinen ömürleri olan omurgalıların genomlarındaki CpG yoğunluğunu analiz ederek, yaşamın etkili biyobelirteçleri olarak kullanılabilen 42 gen promotörü belirlendi. Beş omurgalı sınıfı üzerinde test edildi. Bununla birlikte ömür saati, omurgalı olmayanlar için doğru tahminler vermemiştir.
Araştırmaya göre soyu tükenmiş hayvanlarda; yünlü mamut (Mammuthus primigenius) için 45 yıl ve düz yağlı fil (Palaeoloxodon antiquus) için 46 yıl ömür tahmin edildi. Yolcu güvercini (Ectopistes migratorius) için yaşam süresinin, 28.0 yıl olduğu tahmin edildi. Modern insanlar 38.0 yıllık bir ömre sahipti. Son 200 yılda, modern tıp ve yaşam tarzındaki değişiklikler nedeniyle insanların ortalama yaşam beklentisi iki kattan fazla arttı. Benzer şekilde, şempanzelerde ömür 39.7 yıl olduğu tahmin edildi. Yine Denisovans ve Neandertallerin 37,8 yıllık bir ömre sahip oldukları tahmin edildi. Bowhead balinasının ise maksimum ömrünün 268 yıl olduğu tahmin edildi.
Ömür, nüfus biyolojisinde önemli bir parametredir. Bu nedenle ömür saati, vahşi hayvan popülasyonlarının incelenmesi ve yönetiminde çeşitli potansiyel uygulamalara sahiptir. Örneğin, nesli tükenmekte olan türlerin kaderini nüfus canlılığı analizleri yoluyla modellemek için, balıkçılıkda ise avlanma limitleri açısından önemli görülmektedir.
Kaynak: https://www.nature.com A genomic predictor of lifespan in vertebrates. 12 December 2019 Benjamin Mayne, Oliver Berry, Campbell Davies, Jessica Farley Simon Jarman