Gün geçmiyor ki bir dostumuz bir kamu hastanesinde hastane yatağı ya da yoğun bakım yatağı bulmak için bizden yardım istemesin. Yıllardır Bursa’nın sağlık göstergelerini yetkililer ve toplum ile paylaşarak Bursa’nın sağlık emek gücü ve kurumsal altyapısının hiç olmazsa Türkiye ortalamasına yakın bir düzeye getirilmesi istemlerimizi iletiyoruz. Ancak sonuçlar pek iç açıcı değil.
Geçtiğimiz günlerde yayınlanan “Sağlık Bakanlığı 2017 Sağlık İstatistikleri Yıllığı” Bursa’nın sağlık göstergelerindeki durumunu açık bir biçimde ortaya koyuyor.
Bursa sağlık insan gücü sayısı bakımından Türkiye ortalamasının epeyce gerisinde; Türkiye’de on bin kişi başına 19 hekim düşerken bu sayı Bursa’da 16, Türkiye’de on bin kişi başına 21 hemşire düşerken Bursa’da on bin kişiye 19 hemşire hizmet sunuyor (Şekil 1).
Şekil 1. Bursa ve çevre illerde hekim ve hemşire sayısı (2017)
Bursa’da on bin kişiye düşen hekim ve hemşire sayılarının Türkiye ortalamasını yakalaması için 768 hekim ve 543 hemşire daha görevlendirilmesi gerekiyor.
Kişi başına düşen sağlık emek gücü sayısındaki artık kronikleşen bu sorun yıllardır çözülmüyor. Türkiye’nin dördüncü büyük kenti Bursa’nın yalnızca üç milyona yaklaşan kendi nüfusuna değil, başta Balıkesir ve Çanakkale olmak üzere çevre illerden gelen hastalara da hizmet sunduğu düşünülecek olursa, sorunun önemi artıyor.
Bursa’da aile hekimliği birimi başına düşen nüfus çevre illerden ve Türkiye ortalamasından daha yüksek; Türkiye’de aile hekimliği birimi başına 3.207 kişi düşerken bu sayı Bursa’da 3.292 kişi.
112 ambulans başına düşen nüfus ise Türkiye ortalamasından ve çevre illerden çok yüksek; Bursa’da 112 ambulans başına Türkiye ortalamasından 11.820 (Evet yanlış okumadınız, on bir bin sekiz yüz yirmi) kişi daha fazla düşüyor. Komşu illerde hem Balıkesir’de hem de Eskişehir’de ise 112 ambulans başına düşen kişi sayısı Türkiye ortalamasından daha az (Şekil 2).
Şekil 2. Bursa ve çevre illerde aile hekimliği birimi başına ve 112 ambulans başına düşen nüfus (2017)
Sağlık emek gücünün eksikliğiyle birlikte Bursa’da hastane yatağı ve yoğun bakım yatağında da önemli bir eksiklik söz konusu ve yıllardır çözülmüyor. Türkiye’de on bin kişiye yaklaşık 28 hastane yatağı düşerken, Bursa’da yalnızca 24 yatak düşüyor. Türkiye’de on bin kişiye 4,5 yoğun bakım yatağı düşerken, Bursa’da yalnızca 3,6 yoğun bakım yatağı düşüyor. Bursa gerek hastane yatağı sayısında gerekse de yoğun bakım yatağı sayısında Türkiye ortalamasının gerisinde olduğu gibi, komşu illerin de epeyce gerisinde.
Şekil 3. Bursa ve çevre illerde hastane yatağı ve yoğun bakım yatağı sayıları (2017)
Nitelikli sağlık hizmeti sunabilmek için gereksinim duyulan sağlık emek gücü ve sağlık kurumları altyapısı Bursa’da eksikliğini sürdürüyor. Bu eksiklikler bir yandan sağlık çalışanlarının zaten fazla olan iş yüklerini daha da ağırlaştırırken, diğer yandan da sağlık hizmetlerinin niteliği ile ilgili tartışmaları gündeme getiriyor. Sağlık Bakanlığı’nın verilerine göre 2017 yılında hastanelerdeki kaba ölüm hızı tüm Türkiye’de binde 19,5 olarak hesaplanırken, Bursa’da hastanelerde meydana gelen kaba ölüm hızı Türkiye ortalamasının çok üzerinde binde 24,3 olarak karşımıza çıkıyor. Bir başka deyişle, Bursa’da hastaneye yatan her bin kişiden Türkiye ortalamasına göre beş kişi daha fazla hastanelerde yaşamını yitiriyor.
Son yıllarda, Çekirge Çocuk Hastanesi örneğinde olduğu gibi kent içerisindeki devlet hastanelerinin kapatılması ya da Duaçınarı’ndaki eski Tıp Fakültesi Hastanesi örneğinde olduğu gibi devlet hastanelerinin yıkılması; hızla artan nüfusla birlikte Bursa’da hastane yatakları ve yoğun bakım yatakları gereksinimlerinin karşılanamamasına yol açıyor. Bursa’nın kent merkezindeki devlet hastaneleri kapatılırken, özel sektöre alan açılması gözlerden kaçmıyor. Bu yıl açılması planlanan Bursa Şehir Hastanesi ile birlikte kent merkezindeki bazı hastanelerin daha kapatılacağının gündeme gelmesi, hastane yatağı ve yoğun bakım yatağı açısından yaşanan sorunların çözülebilmesi açısından umut vermiyor.
Bu arada, başka bir yazının konusu olmakla birlikte; Bursa Şehir Hastanesi’nin kamu-özel ortaklığı yöntemiyle yapılmış olması nedeniyle yüksek maliyeti ve şehrin dışında yapılmış olması yüzünden yaşanacak erişim sorunlarının da sağlık göstergeleriyle birlikte gündeme alınması ve tartışılması gerekiyor.
Bursa sağlık göstergelerinin toplumun katılımına açık olmak üzere ilgili taraflarla (Meslek örgütleri, sendikalar, bilim insanları) ayrıntılı olarak masaya yatırılıp, sorunların saptanması ve ivedi olarak çözümler üretilmesi gerekiyor. Aksi halde sağlık çalışanlarının mutsuzluğu ve tükenmişlikleri süreceği gibi, Bursa’da yaşayanların da nitelikli sağlık hizmetine erişimle ilgili yakınmalarının sonu gelmeyecek.