Page 10 - Hekimce bakış 94. Sayı

Aslında kapitalizmin tıp alanı üzerindeki en olumsuz har- cadığı paranın 15 milyar dolara ulaştığı bilinmektedir
etkisi sağlığı ticarileştirebilmiş olmasıdır. Bu konuda traji- [8]. Endüstrinin, akademik tıbbın kimi alanlarında küresel
komik bir örnek; Brezilyalı tarım işçilerinde kronik açlığın dü- zeyde yol açtığı kirlenme o düzeye ulaşmıştır ki New
neden olduğu bedensel ve ruhsal sıkıntının o bölgedeki Eng- land Journal Medicine dergisinin eski editörü Dr.
he- kimlerce asıl nedenin göz ardı edilerek ruhsal hastalık Angell bir yazısında bu durumu “Akademik tıp satılık mı?”
ola- rak tanımlanması ve hastalara psikotrop ilaçlar başlığı altında irdelemiştir [9].
önerilmesi- dir [1]. Pekiyi bu hastalıklı bakış açısı sadece İşte bu noktada üniversiteler kritik öneme sahiptirler.
Brezilya’da mı yaşanmaktadır? Örneğin günlerini fast food Çünkü üniversiteler bilginin kutsallaştırıldığı ve güç hali-
zincirlerde cips ve kola yiyerek geçiren çocukların obezite ne getirildiği bu ortamda bilgi üretme yetisini elinde tutan
nedenini gerçek nedeni göz ardı edip bir dolu spekülatif kurumlardır. Son yıllarda daha sıklıkla gündeme getirilen
genetik etmenlerle açıklamaya çalışmamız; ya da insani “Girişimci Üniversite”, “Rekabetçi ve Projeci Üniversite”,
değerlerin tümünün paraya endekslendiği, çıkarın egemen “Performans Eksenli Ücretlendirme” ve “Üniversite-Sanayi
olduğu, bencilliğin yüceltildiği bu dünyada insanların İşbirliği” gibi kavramlar üçüncü bin yılda üniversitelerin
depresyona girme ne- denini bu çarpık zihniyetten hangi güçlerden etkilendiğini, dahası kendisini hangi güç-
soyutlayıp sinapslardaki sero- tonin düzeyinin azalmasına lere göre konumlandırdığını gözler önüne sermektedir. Bu
indirgememiz ya da ileri evre akciğer kanserli hastaları iki- kapsamda etik, sosyal politika gibi konuları gündemine al-
üç ay daha fazla yaşatabilmek için kemoterapi ilaçlarını mayarak “bilgi teknisyeni” yaratma amacını güden yüksek
üreten şirketlere milyarlarca lira para harcayabilirken, öğrenimin paralı hale getirilmesi; üniversite kurumunun

toplumda tütün alışkanlığını önleye- cek projelere mali işletme, öğrencilerin müşterileştirilmesi süreci ve yeni ta-
kaynak ayır(a)mamamız sağlığın ticari- leştirildiğinin açık nıştığımız şirket üniversiteleri bilginin piyasa mekanizma-
kanıtları değil midir? sının doğal bir sonucu olarak nasıl bir sınaî girdiye dönüş-
türüldüğünü kanıtlamaktadır. Bu dönüşümün en önemli
Elbette insanların sağlık hakkının gasp edilmesi ve sağ- tahribatı ise eğitim kurumlarının akredite edilmesi ya da
lığın ticarileştirilmesi süreci hekim-ilaç şirketleri arasında- kurumlar arası afiliasyon gibi her eğitim alan bireyin eği-
ki yakın “etkileşim” sayesinde gerçekleştirilmektedir [8,9]. tim hakkını güvence altına alacak uygulamaların, küresel
Bugün bölgesel, ulusal yada uluslararası bilimsel toplantı- sermayenin istediği şekilde küresel diplomaya sahip ucuz
ların, kongrelerde sunulan bilimsel çalışmaların ve küresel işgücü üretme noktasına indirgenmesidir. Akademisye-
hastalık tedavi kılavuzlarının içeriği dolaylı yada doğrudan ni, çalıştığı şirketin patronlarının “belirlediği” bir alanda
etki ile büyük oranda endüstri tarafından belirlenmektedir. çalışan memura benzeten Ahmet İnam’ın ifadesiyle [10]
Bu etkinin bir yansıması olarak ABD’de %80’i doğrudan sorunumuz “Akademik hayatın bugün (...) piyasayla bü-
hekime aktarılmak üzere ilaç sektörünün promosyona tünleşmiş, oradan gelen sorunları çözmeye, talepleri
yerine getirmeye” uğraşması değil midir?

10 Hekimce Bakış